E. W. Vu ha eliminat li c e z ex vor systema, e substituet les per k e s per quo vu destructe li etymologic coherentie, quel in un foren lingue sempre representa un facilisation por li usator, e it es fortiat derivar de katolik sive katolikisme (quo es ínaccustomat) sive katolisisme (quo es un exception). Li introduction de un c con duplic pronunciation, adplu conosset ja in tot Europa, elimina ci omni desfacilitàs.
O. J. Vu ha tuchat un importanti punctu kel me mus explica. Fro men yuneso me es entusiasmosi fonetikiste, e com tal me es anke in men patrial lingue ortografial reformere. Por moderni linguiste, e specialim por fonetikiste, li parlat vorde es li real cose, ortografia es secundari, e comparativim non importanti. Durant cinkanti anus me ha combatat por li uso de fonetike e de simpli fonetikal transcriptione in lingual instructione e me ha vidat li venko de dis principe in dani e altrilandan scoles. Kand nun me volid constructe international lingue, esed tot natural ke me aplicad li sam vidpunctus. Me anke nun opine ke li solutione per kel me usad k omnilok por ti suone e s por ortografial c, vor lu non have li pronuntiatione k, com anke por z, es absolutim li maxim rational. Ma desfortunosim non omni homes es moderni linguistes, fonetikalim educat, e pro tum multi homes es chocat dal formes de novial. Vu sava ke nun, in li unesmi numre de »Novialiste» me ha publisat article, in kel me inclina me devan li uso de c e z. Me es tot certi ke si fro li comenso me vud ha scriptet central, zone, systeme etc. e non sentral, sone, sisteme, novial vud ha havet plu grand adhesione cam nun. E nun vu remarka ke me vada un pasu ultre e scripte c mem vor lu es pronuntiat k. Ma k es non-careabli mem in kelki romanal vordes: kelki me ha jus usat; »ke» es plu simpli cam »que», kel conducte a non natural pronuntiatione: nek FSP »que» ni It »che» have altri suone cam k. Similim chake (chaki, chako) sembla a me multim plu bon cam Oc chascun malgre It ciascuno; por frances li adition de »un» in chascun libre (chaque livre) es non-natural. Anke in ti casus vor nus have formes o derivates cun -e o -i, me mus preserva k, ex. amike.
E. W. Un cose es un fonetic ortografie in un national lingue, u ja existe un fix fonetica, e altricos it es che un LI inter divers popules. Ci li scrit image es li sol ligative inter totalmen different-pronunciat paroles. E Vu self ha emfasat to in li introduction in Vor libre. Li pronunciation k es li sol general in li parol que, ma in li altri paroles: quel, qual, quant etc. solmen F have li pronunciation k, durant que omni altres pronuncia kv, o simil. Do ne volente separar que del familie de altri »relativ» paroles, yo inclinat me avan li majorité. Adplu anc ci quam in altri casus, li image per qu es plu acustomat quam ti de k, quel in ti casu in fact trova se necú.
Si chascun sembla ínnatural al francés, certmen chaki, chako vell chocar mult plu altri nationes. Ma in general to es un detalie ínsignificant. Anc in Oc in tal paroles in quel on deve conservar li k-son ante e, i, on posse e va scrir k; ma ne in amic pro amicità, amicissim etc.
O. J. Me prefera reservar qu (ultre vordes com questione, etc.) al interogativ pronominal vordes: qui, qual, quand, quam, e usa k in li vordes kel conecte frases (satses): ke, kand e altris (quand= D wann, kand = D wenn).
Li combinatione ch es usat in N com in Oc in chambre etc. cun li angli pronuntiatione. Ma me non pove aproba ke in Oc li sam literes es in altri casus pronuntiat com in D machen: chronometre, psycholog, architect, schisma. Ti suone es desfacil a multi nationes, e on choca nule per scripte e pronuntia k in omni dis vordes. Nota anke orkestre, vor F have li sam pronuntiatione malgre li scripto ch (Pg cun qu). In Oc-lexike on trova in pluri casus du o tri formes: cristian, christian; kemie, chemie (e chimie) monarc, monarch, monark, chlor, clor.
E. W. Yo ne save ca it es un facilisation que on deve distin'er in N D wenn e wann, interrogativ e relativ. In russ e li romanic lingues on ne fa ti differentie. Adplu D »wenn» es sovente a traducter per »si».
Noi just nu ha elevat in nor (Oc) linguistic circules li question del guttural ch. Pri li pronunciation D ch quasi omnes es contra e desira li pronunciation k. Altricos es li transscrition. Li unes es por conservation del historic image, quelc persones mem til haver sempre li son sibilant, li altres vole scrir k ta u on have li son guttural. Ti question probabilmen bentost va esser regulat. It sembla clar que li future va esser li lítter k. Ma durant li propaganda li conosset image sembla haver ancor quelc psychologic valore che li profan publica. Li divers formes in nor lexicos ancor sta desde li unesim témpores in statu nascendi. Noi just nu labora ye li standardisation de nor lingue e li nov lexicos va tande contener li electet form. Ma naturalmen on sempre va trovar un poc different formes. In omni casu ti variationes monarch, monark etc. ne es essential por li structura del lingue.
O. J. Oc tracta g similiman cam c cun du pronuntiationes: ga, go, gu [g], ge, gi, gy [zh] com in F. N pronuntia g sempre [g]. E si on questiona pro quum me non pove fa li samum pri g cam pri c in li nov forme de N, me dicte ke li casu pri c e g difera in tri relationes: (1) ce, ci in nul lingue nun suona [k], (2) ge, gi suona [ge, gi] in D e Dan except in poki stranjeri vordes, e talim anke in omni indijeni angli vordes; in S e Ho ge, gi have altri suones, ma omnicas non [(d)zh]; (3) por li suone [zh] o [dzh] exista un litere, kel es anke usat in Oc, nomim j, contre ke non exista corespondanti litere por li sibilante indicat per ce, ci (except s!). Dunke N have jena, jurnale, chanja, caje, etc. exactim com just, joye, ma g in omni ti casus vor un o pluri europan lingues non pronuntia sibilante: generale, gymnastike, german, gigante. Tum permise anke uso de formes kom longi, longeso, longitate, rege cun rega, regire, lege cun legal, filologe cun filologia, paga cun pagere sin chanjo de ortografia o pronuntiatione. Nota anke gida, gilotine, gitare e altris, vor li suone [g] es plu international cam [gu] o [gw].
E. W. It es cert que existe un differentie in li tractation del du pronunciationes inter c e g. Li c - k es quasi general a omni germano-romanic lingues, durant que g sibilant presc solmen che paroles heredat ex francés (in parte E e It), ma just pro ti modern caractere in paroles quam change, arangear, regie, gentlemann, gelatine, gentil, geste, gilet, giro, giraff e in li extrem sovent usat suffix -age it vell fortmen chocar li international publica. Ci, yo deve dir, yo invidia Zamenhof pri su g^, quel por tal paroles vell esser excellent. Anc ti question certmen va esser decidet in li final discussion pri li standard form del LI. Forsan it es bon que noi nu monstra al publica in nor du simil systemas ambi formes. In general ti question es plu un tal de estetica e gust e nullmen fundamental. Li question es solmen per quel form noi va attirar li publica, per mecanic regularitá o per flattar al ocules. On ne deve obliviar que li modern publica es plu un tal del ocul, quam del orele. Un libre, un gazette sin images e fotos ne posse concurrer solmen per su contenate.
Back to Part I
Back to International Auxiliary Languages