PRIMO LIBRO

DE INTERLINGUA

SECUNDO PARTE

LONDON

KEGAN PAUL, TRENCH, TRUBNER & CO., LTD.

NEW YORK: E. P. DUTTON & COMPANY

I931

ACADEMIA PRO INTERLINGUA

Praesidenle:

G. PEANO, Prof. in Universitate de Torino, Cavoretto,

Torino

SCHOLA ET VITA

Organo de Academia pro Interlingua

Directore: Nicola Mastropaolo

via E. Paglinno 46

Milano (Italia)

Subscriptione: 6 shilling aut $1.50

aut aequivalenle

Printed in Great Britain by Butler & Tnnner Ltd.. Frome and London

HOC PARTE CONTINE...

SCRIPTOS PER VARIO SOCIO DE ACADEMIA PRO INTERLINGUA

Mare
Jove (Jupiter)
Primo et secundo asino
Infantia liberato
Uno methodo periculoso
Vulpe et capro
Televisione
Scientia et morale
In quale modo animales in deserto bibe
De cellula de planta
De motu helicoidale in mechanica
De memoria
Te]ephotographia
De igne
Logica symbolico
An lingua fi paupere?
Nomenclatura chemico
Oculo eloquente
Chronica de electricitate
Naturale fertilizatione de humo
Homine et lege
Homine in natura
Adventura de doctore Sansu
Fundamento de intelligentia

TERTIO PARTE: EXERCITIOS CORRESPONDENTE AD PRIMO PARTE ET FORMAS PRO EPISTOLA
Nunc sub constructione...

Primo Libro de Interlingua

SECUNDO PARTE

SCRIPTO per vario socio de Academia pro Interlingua ab "Schola et vita" et alio publicationes de Academia.

MARE

Praeter omne poesia, que mare excita et in apathico
homines, debe illo omne suo magnificientia ad suo
movimentos, ad suo colores, ad suo immenso magnitudine, ad
admirabile oppositione, que ad nos praesenta cum coelo,
que a tempore immemorabile aspice super illo, ad terra,
que es suo filia.
Nihil in scena naturale es plus mobile quam mare. Ab
suave et largo ondulationes, que es quasi palpito de nostro
planeta, usque ad violento, alto undas praecipite, que
subleva, quando es in furia; ab crispatura, simile ad
tremore de pelle humano, usque ad valles et abyssos, que
ad nos in suo sinu aperi, mare es toto uno poema de
motiones, pausas, oscillationes, osculos, convulsiones, que
ades ad vita sempiterno de isto, creante continentes, de
isto destruente terras et insulas.

De colores denique mare es plus divite quam coelo et
terra. Coelestino ut coelo aut plus coelestino quam illo,
glauco ut silva, splende candido ut torrente, spuma ut
cataracta, fi livido ut moribundo; mica rubro ut rubino
aut violetto ut amethysto; aliquando sapphiro oculo de
fele, adamante, margarita. Habe omne transparentias
de gemmas et de vitro, omne adumbrationes de coelo;
omne sensus intermittente de pace et emotione de vivo
pelle et omne profulldo affectus de visceres.


Jove
 
Fulgido astro, que cum suo vivo luce albo attrahe
attentiono de omni homine, es Jove, gigante de mundos.


Hoc mundo colossale gravita lento circa Sol et percurre
suo orbita quasi rotundo in 11 anno et 314 die.


Jove es sulcato ab zonas aut fascias de vario latitudine
et intensitate, disposito ab occidente ad oriente.


Galileo in 7 januario 1610 detege quatuor satellite ad
Jove. Quatuor alio satellite es detecto post 1892,
invisibile cum instrumentos commune.


Nomine de satellites es: Io, Europa, Ganimede, Callisto.
Primos tres percurre orbita pauco inclinato super
plano de orbita de planeta, que coincide quasi cum coliptica.
Ergo motu de revolutione de satellites appare ad
nos ut motu oscillatorio; nos vide satellites nunc ad
dextera nunc ad sinistra de Jove.


Ce satellitcs produce plure phaenomeno que interes:
Eclipsi, quando illo ingredi in cono de umbra dc Jove;
Occultationes, quando Jove es inter nos et satellite;
Transitu de umbra de satellite super planeta;
Transitu de satellite super planeta.
Tempore de eclipsi permitte de determina longitudine
in mari. Nos pote observa eclipsi de satellites de Jove
cum parvo telescopio de uno metro de distantia focale.


PRIMO ET SEOUNDO ASINO


Philosopho Mendelssohn (1729-1786) es invitato saepe
ad aula ab rege Frederico II de Prussia.


Ad ce epulas, monarcha se delecta saepe, cum adduce
viro sene docto in angustias coram alio convivas, ut illo
illustra praesentia de anima et dicto parato de eo.


Uno vice, rege scribe super schedula joco illiberale:
"Mozes Mendelssohn es primo asino de ce seculo," et fac
folio circumfer ad mensa.


Quando Mendelssohn accipe isto in manu, illo simula
lege non injuria, sed, contra, blanditia. Illo se converte
ad monarcha et dic: "Vestro Majestate compara me
cum bestia tam innocente quam utile. Me vol retine
libenter ce honorabile litteras semper, et id me aude preca:
An Vestra Majestate vol digna subscribe schedula, ut
documento fi plus pretioso?".


Rege scribe nomine suo sub declaratione et restitue
schedula ad philosopho.


"An lice ad me recita documento?" viro docto roga
nunc cum leve risu, vix visibile super labios.


"Quare non? Recita tu," responde rege nihil suspicante.


Mendelssohn surge et incipe cum voce claro: Id place
ad suo Majestate dedica ad me uno scripto autographo et
permitte praeterea ad me recita isto in ce circulo illustre.
Scripto interessante dice: Mozes Mendelssohn es primo
asino de ce seculo--Frederico . . . Secundo.


Rege transili subito super alio thema.


INFANTIA LIBERATO


Magis et magis se expande, inter personas que se occupa
de educatione, opinione que pueros es quasi omnes capace
de creatione personale et originale de aliquo genere ex
ramos de artes aut professiones, et que tale facultate es
uno ex maximo fortias que nos debe excita pro educa. Et,
in facto, non es raro reperi pueros que produc operas de
arte de non dubio valore.


In aliquo scholas, systema isto jam es in practica.
Ibi puero elige et initia labore secundo suo inspiratione;
dum officio de magistro se limita solo ad praepara materiale
pro labore, et ad da assistentia technico quando es necessario,
et consilios quando veni petito.


Tamen, pro reproductione de imagines humano aut
animale, ad puero debe es proposito imitatione de natura
et de vita; sed magistro nunquam debe interpone se
transverso visione mentale de puero, cum suggere ad illo
modo de initia suo opera: magistro pote adjuva alumno
solo in cursu de exsecutione.


Praecipue necesse evita de destrue fiducia de puero in
se ipso, cum monstra exemplares de magno arte, que illo
non pote spera de imita.


Cum methodos isto homo jam conseque excellente
resultatus, tam in artes plastico, quam in fictilia, sculptura
in ligno, labores de batik, de corio, de sutura.


UNO METHODO PERICULOSO


"Petro te i cade cito ex trahino, quando te propende
in tale modo ex ostio."


Parvo Petro non cura monitione, et patre sume in
veloce modo pileo de suo filiolo, et occule eo post se.


" Pulchre! nunc tuo pileo abes!"


Petro incipe fle violente, usque suo patre dic in fine:
"Nunc, es te tacito, puero, si me sibila, illo reveni".


Sibila, et repone pileo super Petro.


Post pauco tempore, quando patre non es parato ad id,
Petro, illo ipso, jace pileo foras et dic: "Papa, sibila te
uno altero vice".


VULPE ET CAPRO


Capitano Vulpe vade cum suo amico Capro cum alto
cornu. Isto non vide plus longe quam suo naso; illo es
doctore in fraude.


Siti obliga illos ad descende in puteo.


Post quam ambo bibe ad abundantia, Vulpe dice ad
Capro: "Quod nos fac, compatre? Bibe non es toto;
oporte exi de hic. Erige tuo pedes ad alto et item tuo
cornus; pone illos juxta muro. Primum me rampe super
tuo dorso; deinde me surge super tuo cornus; et per
medio de isto machina, me exi de isto loco; post quod
me trahe te."


"Per meo barba, dice alio, id es bono, et me lauda
gentes valde sapiente sicut te. Me ipso nunquam inventa
illo secreto, me confite id."


Vulpe exi de puteo, relinque suo socio et fac ad illo
pulcro sermone, pro exhorta ad patientia." Si coelo,
illo dice, dona ad te per excellentia, tanto judicio quam
barba ad mento, te non descende temerario in isto puteo.
Nunc vale; me es extra. Tenta de trahe te ex, nam me
ipso habe uno negotio, que non permitte me de siste in
via."


ln omne re, respice fine.


TELEVISIONE


Televisione, aut transmissione de imagines ad distantia,
es ultimo applicatione de undas electrico.
In die 8 februario 1928, imagines de tres homine in
Long Acre apud London es transmisso ad Hartsdale apud
New York, et es recepto super uno plano, de 5 per 8
centimetro, ubi assistentes vide facies in London ad move,
aperi ore, etc.


Transmissione es facto per systema invento ab J. L.
Baird. Potentia es 3 kilowatt, unda es longo 45 metro.
Jam plure alio fac experimento, sed isto es primo transmissione
trans Atlantico.


Systemas telephotico jam es numeroso. Objecto que
nos vol transmitte, es posito ante objectivo de uno machina
photographico, et resulta suo imagine in vitro laborato
per smyride. Uno disco rotante, cum foramines ad spirale,
permitte transmissione de successivo punctos de figura,
que es directo ad cellula photoelectrico. Cellula jam es
ad selenio, sed illo habe inertia, et es lento. Scientistas
proba alios corpore, sodio (natro), rubidio, et potassio
(kalio); isto ultimo es privo de inertia, et da resultatus
satisfaciente. Cellula transforma impulsus luminoso in
impulsus electrico, que per medio de radio-undas es
transmisso ad apparatu receptore, lampade ad gas neon,
que transforma impulsus electrico in luminoso; istos veni
projectato super uno plano, ubi spectatores vide imagine
recomposito.


Televisione es in proximo futuro accessibile ad publico,
sicut hodie uno radio-receptore. In America, in urbe
Schenectady, parvo statione trasmitte omne die programmas
de televisione. Ergo, post pauco anno, nos in
nostro domo in Europa, pote audi et vide actores de
uno repraesentatione in theatro de America.


SClENTIAS ET MORALE


Functiones de scientia et illos de ethica es distincto,
et si existe relationes reciproco inter duo disciplina.
Tamen, etiam hodie, aliquos nega in toto relationes isto,
alios, contra, crede que scientia, et solo illo, pote suggere
regulas de uno morale rationale. Antiquo es aspiratione
ad uno morale rationale que debe, ut tale, obtine assensu
de omnes. Sed homo non pote attinge tale grande scopo.
Omne phaenomeno physico deriva ex influentia reciproco
de duo specie de phaenomenos elementare: tendentias
affectivo (agente de impulsione) et sensationes et evocationes
sensoriale (materiale de ordine repraesentativo).
Ratiocinatione es uno serie de experientias aut actiones
solo cogitato. Scientia remane objectivo quando explica
aliquo phrenomenos. Sed quando, ex constatationes
empirico, et ratiocinatione basato in illos, transi ad
aestimatione affectivo de uno aut alio facto, ad motivos
affectivo, objectivitate cede ad subjectivitate et unanimitate
de consensu cessa. Et nam subjectivitate affectivo
depende ex historia anteriore de individuo et de suo
parentes, ratione et scientia habe pro morale scopo limitato.
In primo loco, illos pote indica medios pro attinge uno
scopo desiderato et pro rationaliza nostro age, sine tamen
modifica tendentias affectivo que fac praefer uno aut alio
scopo. In secundo loco, ratione, cum redde claro consequentias
de nostro actos, pote provoca inhibitioncs moderatore
plus efficace quam sterile remorsu post actione; illo
pote redde plus cohaerente nostro age, que multiplicitate
de tendentias affectivo, et aliquando in oppositione, redde
scepe incohaeerente; illo pote, preecipue in homines de
scientia et de cogitatione, excita desiderio de unifica
inclinationes fundamentale, de coordina ipsos ad uno
scopo supremo, ad uno supremo postulato ethico. Existe
post tertio scopo plus elevato, que scientia et ratione pote
attinge: suggere uno conceptione generale de Universo,
uno Weltanschauung, propitio ad novo sublimationes de
inclinationes, ad uno novo ascensione de homines. In
effectu, actione de scientia super moralitate es differente
si illo accepta explicatione mechanico aut explicatione
finalistico de vita; si impelle nos ad crede que toto mori
cum morte materiale de individuo aut si illo assecura que,
etiam post morte, nos pote continua ad es factores de bono
pro humanitate futuro; si illo nega aut affirma progressu
indefinito de humanitate. Finalismo de toto vita in suo
complexu, que fi conscientia in homine -- id es, postulato
ethico supremo de harmonia de vita substituto ad lucta
bruto pro vita -- obtine in futuro consensu univerale ut
veritate absoluto et aeterno, et fi in tale modo base de
supremo elevatione morale.


IN QUALE MODO ANIMALES IN DESERTO BIBE


Es noto, quod animales mori plus rapido ob siti quam
ob fame, et tamen desertos habe proprio animales; specie
es non multo.


"In quale modo ergo istos inveni aqua, necesse ad
vita?" Isto quaestione stude M. V. Bailey.,


Animales in deserto vive dum nocte, que es frigido, et
dum die dormi in cavernas. Praeterea habe forte pelle
que non multo transpira; in fine sci ubi inveni aqua.


Multo animales vive in regiones, ubi es tamen pauco
aqua, sed non bibe eo. "Lepus alleni" in Sonora et
Arizona inveni saepe palude de aqua, sed non bibe, nam
deserto es abundante de plantas suculento, que non
vapora in aere, sed collige sub suo forte cortice omne
aqua, que pote absorbe et istos plantas suculento, inter
que plus noto es cacto, nutri lepore. Cacto es spinoso, sed
medulla habe 78% aqua puro. Idem lepore sci etiam
alio fonte de aqua. Viatore vide saepe multitudine de parvo
fovea in terra: istos es opere de lepore que per aliquo
modo cognosce, quod es sub terra bulbo de plantas, que
habe multitudine de aqua (70%) et conserva eo, si es necesse,
nonnullo annos.
Rattos (mus rattus) in deserto inveni saepe istos bulbos
excavante suo cavernas et sic disce inveni plantas Sub
terra. Isto rattos es etiam de nonnullo animales, que
habente aqua, non pote ute eo; non sci bibe, time aqua
et si immerge se, per casu, in aqua, statim se terge.
"Uno die" narra M. V. Bailey in "The Scientific
Monthly": "me dona pauco nive et rattos statim ede et
postula eo. Post pauco dies incipe de es crasso et habe
levigato et micante pelle." Ut doce istos ad bibe aqua,
Bailey antepone ad istos vase cum panno pleno de aqua
et omne die pote vide rattos que suge panno. Postea istos
disce bibe ex vase, sed in mirando modo: immerge in
aqua suo pede et tunc linge eo, repetente quinque, decem,
vices.


Omne vide, quod isto animales non sci usuale modo
de bibe, sed in suo semihumido caverna, ubi ros appare, in
aestate consume ros, in hieme nive. Cetero animales sci
bibe, sed non habe occasione, nam aqua defice. Et sic
vive sine bibe. Vegetatione in deserto es paupere, sed
habe aqua in abundantia et sic animales vive de aqua in
plantas.


DE CELLULA DE PLANTA


In interiore de partes de planta, corpores parvo, in forma
de bulla es, aut solo aut cohaerente, de diverso magnitudine.
Illos es nominato cellula (gr. cytos). Omne
planta es composito ex cellulas, indifferente de quanto.
Cohaesione de cellulas, que originale (in partes juvene de
planta) semper es praesente, fi annullato saepe per processu
vitale (p. e. per matura de fructu, per cade de folio).
Etiam uno pote annulla illo, per solo coque cum aqua aut
etiam per applicatione de chemicalia, etc. Cellula habe
membrana, que include certo substantias, in cellula vivente
protoplasma, in que etiam alio substantia pote es, quale
chlorophylla, grano de amylo et alio corpore parvo. Chlorophylla
fi colorato fusco per jodio, viride per solutione de kalio.


Planta inferiore existc saepe solo de singulo cellula aut
de unico serie de cellulas que cresce conjuncto, aut de
numero de cellulas, que cresce uno apud alio in plano,
satis aequale expanso.


Planta superiore compone se maximo de partes, que existe
de singulo cellula de diverso forma (globale, polyedrale,
stellare, cubale, etc.). Illos es conjuncto in generale
ad corpore de tela (gr. histos), ad vero tela de cellula et
posside maximo continentia, sed multiplice illos es vacuo,
in ultimo illos es aerotenente. Cellula juvene es semper
pleno.


Si isto tela es composito de cellulas, que ad omne directione
es expanso quasi aequale, id es nominato parenchyma. Sed si
cellulas es expanso essentiale ad directione de longitudine,
quale in pino, id es nominato prosenchyma. Parietes de cellula
habe saepe poros, quale de cellula antiquo. Per isto poros,
cellula pote cambia de substantia cum cellula proximo, que
habe poros communicante. Isto poros pote es clauso per membrana
aut aperto. Membrana de subere-cellula es subtile et defice poros.
Illo es penetrato de substantia particulare, suberina, que in
generale fac cellula impermeabile. Subere-tela fi colorato
flavo per kalio. Etiam ligno-cellula contine substantia
particulare, lignina.


Cellulas, que es unito ad cellula-tela, es conjuncto per
substantia intercellulare, que es facto per mutatione de
substantia de cellula-membrana. Isto substantia fi soluto:
1ø de via naturale in planta vivente per certo cresce-processu,
quale in Sedum, Oxalis; 2ø artificale per coque, putrefac et
in exteriore per maceratione cum agentes chemico, que non
tange cellula.


Ubi tres aut plure cellula collide, multiplice spatios
resta libero, que es nominato spatios intercellulare et
maximo es pleno cum aere. Isto aero-spatio pote es
formato pcr elongatione de cellulas (schizogeno), sed etiam
per mori et destrue de toto cellula-complexos (lysigeno).


DE MOTU HELICOIDALE IN MECHANICA


Nos vol examina motu de helica que, ut noto, repraesenta
combinatione regulare de motu circulare cum motu
verticale. Motu circulare pote es positivo aut negativo,
i.e. resp. contrario aut conforme ad illo de acus de horologio.
In simile modo, omne motu verticale secundum axi
dato es considerato ut positivo si i de supra ad infra et
negativo in casu contrario.


In motu helicoidale itinere facto per revolutione circulare
debe es proportionale ad itinere percurso in justo
idem tempore secundum directione verticale, ita ut, per
exemplo, quando itinere es cequale ad 27(pi)r, puncto mobile
descende de distantia constante h vocato "passu de motu
helicoidale".


Es evidente que quando nos extrahe obturatore ex
ampulla nos communica ad extractore motu circulare
negativo et motu verticale positivo. Contra, quando,
ampulla aperto, nos retrahe extractore ex obturatore,
motu circulare es positivo et motu verticale negativo.


Nos pote distingue hic novem casu differente.


A. -- Passu h es nec nullo nec infinito. Tunc:


1. Si radio r de motu circulare es nec nullo nec infinito,
motu helicoidale es quale descripto supra.


2. Si radio r de motu circulare fi nullo, motu helicoidale
es reducto ad motu rectilineo verticale secundum axi dato.


3. Es impossibile que radio r es infinito nam, cum passu h
non-infinito, ai ullo puncto M de helica es supposito immobile,
dum radio de circulo auge continuo, declivitate de arcu circulare,
que transi M, diminue semper, et evanesce completo quando radio
fi infinito. Sed si declivitate non existe, h per definitione fi
nullo, re contrario ad conditione A.


B. -- Passu h fi nullo. Tunc:


1. Si radio r de motu circulare mane finito et non nullo,
declivitate de singulo spirale de helica evanesce, et motu
helicoidale simplifica se in rotatione ordinario de puncto
secundum circumferentia horizontale.


2. Si radio r fi nullo, motu definitivo es substituto ab
immobilitate de uno solo puncto.


3. Si radio r tende ad infinito, motu totale tende ad
motu secundum tangente ad circulo, ergo ad motu rectilineo
horizontale.


C. -- Passu h fi infinito, i.e. angulo de rotatione in
singulo momento es nullo. Tunc:


1. Si radio r de motu circulare mane finito et non nullo,
motu combinato reduce se ad motu rectilineo verticale
secundum linea parallelo ad axi dato.


2. Si radio r fi nullo, motu totale reduce se ad motu
rectilineo verticale secundum axi dato (ut in A.2.).


3. Si radio r tende ad infinito, motu totale aequivalente
es verticale secundum linea recto parallelo ad axi posito
ad distantia infinito.


Primo ex novem casu es casu normale, alio octo es casu limite.




DE MEMORIA


Si vos aperi Dictionario Larousse vos inveni ad voce
"memoria": "Facultate conserva ideas antea recepto".
Sed isto definitione appare ad me incompleto nam, in
realitate, activitate de memoria comprehende non solo
conservatione, consciente aut inconsciente, de ideas, sed
etiam suo registratione et reminiscentia, voluntario aut
involuntario. Examine de isto tres functione servi ut
criterio pro determina qualitate de memoria de dato
persona.


Memoria pote es visuale aut auditivo, nam unos retine
praesertim quod illos habe viso et alios quod illos habe
audito. Ita unos es plus capace pro designo aut geometria, et
alios pro musica aut linguas. Sed, et in dominio linguistico,
me vide individuos que recorda plus facile orthographia
et alios que habe plus facilitate pro sonos de linguas.
In veritate, isto distinctione non habe multo importantia
dum es acto de linguas phonetico, i.e. pronuntiato
ut scripto, quale es hispano, italo, serbo et, usque ad certo
puncto, teutonico. Sed, omne vice que es quaestione de
franco aut anglo, in que, pro loque ita, nihil es pronuntiato
ut es scripto, nos observa que illos que habe memoria
visuale plus evoluto succede plus facile in scribe lingua
que ad loque, dum discipulos in que memoria auditivo
praedomina loque ante que pote scribe correcto.


Dicto observatione lude parte etiam plus importante
pro illos que stude sinense, idiomate destinato forsan in
proximo futuro ad penetra, si non in scholas medio
de status occidentale, ad minimo in Facultates, si me
nos non praefer ignora, puro et simplice, potente motu que
propaga se nunc in antiquo Imperio Caeleste et construe
novo muro de Sina, per que sinenses circumda se, usque
ad ultimo tempore, pro praeserva se de influentia
"nefando" de status vicino et praesertim de Europa.


Sinense es lingua cum scriptura ideographico, i.e.
independente ab articulatione de vocabulos et pronuntiato in
modo diverso secundum dialectos, quasi ut fi in nostro
systemate numerico, ubi cifra 5 es pronuntiato cinq in
franco, five in anglo, cinco in hispano, etc.... Nunc,
dato que in sinense existe, in generale, tot symbolo quot
vocabulo et que es incredibile difficultate disce etiam solo
characteres plus eurrente, pauco alumno de Scholas de
linguas orientale succede in supera complicationes de
scriptura sinense, dum, pro facilitate et simplicitate de
lingua locuto, qui i in Sina pote extrica se ibi post
residentia satis breve, etiam cum memoria medio.


Me vol adde ad quod me jam dic de memoria visuale
et de memoria auditivo que saepe ambo opera simul, sine
praedominantia de uno aut altero. Ita, quando pianista
stude opere de musiea per memoria, illo retine, per auditu,
harmonia et melodia de opere, et per visu, unione de notas
scripto aut impresso que illo habe ante se et, etiam per
visu, designos formato ab motu de claviario tacto ab suo
digitos. Me crede ultra que nos pote loque de existentia
de tertio specie de memoria que pianista advoca dum lude
et que pote es dicto "memoria tactile", nam, in tempore
que pianista repete semper idem passu, suo digito assuefac
ad percussione de idem notas, in tale modo que, sensu de
tactu, de suo latere, adjuva musico ad incide opere in suo
spiritu in gradu multo plus completo.


TELEPHOTOGRAPHIA


aut transmissione de imagines ad distantia cum electricitate.


Si nos considera uno imagine diviso in multo magno
numero de strias parallelo, singulo stria resulta formato
ab infinito puncto de differente intensitate et singulo puncto
pote genera unda electrico per medio de speciale apparatu.
Nos obtine id dum photographa imagine et reproduce
illo super film transparente que volve se circum cylilidro
transparente que habe in interno uno "cella photoelectrico".
Secundo intensitate de singulo puncto, radio luminoso,
transverso film et cylindro, feri "cella photoelectrico"
cum differente intensitate. Isto cella opera transformatione
de unda luminoso in unda electrico.


"Cella ph." funda se super phaenomeno reperto ab
Hertz et es perfecto ab Elsler et Geitel.


Si radio luminoso feri tubo vacuo que habe cathodo
constituto de metallo alcalino, ad exemplo potassio, isto
emitte electrones in proportione de intensitate de luce que
feri illo, et si nos insere electrodes in circuito, uno currente
proportionale ad intensitate de radio luminoso percurre
isto. Variationes de intensitate de currente es synchrono
in modo perfecto cum variationes de intensitate luminoso.


Si radio luminoso, transverso fissura fixo de dato
dimensione illumina cylindro, circum que film volve se, et
cylindro habe duo motu simultaneo de rotatione et de
translatione circum et longo suo axi, transverso singulo
puncto de imagine, radio de intensitate variabile genera in
"cella" currente, etiam variabile, que transmisso per linea de
telephono perveni ad apparatu de receptione, que inventores
voca "light valve" aut "valvula de radio luminoso".


Isto valvula consiste ex conductore in forma de fascia
que jace in campo de magnete et tege fissura simile ad illo
de apparatu de transmissione. Isto conductore, sub
actione de magnete constante et de currente variabile que
perveni ab cella, es subjecto ad remotiones proportionale
ad currente photoelectrico. Isto remotiones tege plus aut
minus fissura: si radio luminoso i trans fissura et projice
se super film que rota, isto film es impresso cum radios
proportionale ad radios que feri cella photoelectrico.


Isto es concepto technico super que telephotograpllia funda se.


In practica nos debe resolve alio problemas:


1 -- transrnissione de undas super commune retes telephonico:
ad hoc es necessario optimo linea telephonico,
bene isolato, defenso ab attenuationes, et super que non
influe lineas ad alto tensione et ad onere variabile;


2 -- amplificatione et modulatione de currente usque ad
1300 periodo per secunda: isto frequentia (simile ad illo
de currente telephonico) es apto ad transmissione;


3 -- synchronismo perfecto in rotatione de rotulos que
porta film: isto synchronismo et constantia de velocitate
nos obtine cum "rotas phonico" aut motores ad impulsu,
que nos verifica apud apparatu de transmissione cum
diapason electrico regulatore de frequentia per currente
de synchronismo. Isto es de 400 p. Speciale systema de
filtros fac possibile de mitte in modo contemporaneo super
ipso linea currente ad 400 p. et currente ad 1300 p.
Currente de linea es resultato de duo currente cum differente
frequentia, sed ad statione de receptione, per medio de
filtros, illo scinde se in duo componente: uno i ad valvula
et alio ad motore.


Praeterea existe apparatus de signalatione que funda se
super "relais".


Claritate et finitate de transmissione de imagine depende
ab densitate de strias quc divide ipso. Strias es
in modo normale in numero de 25 ad 35 per cm. Tempore
de transmissione es de 10 minuta circa. In uno hora es
possibile de obtine imagine positivo.


Es evidente quanto numeroso es applicationes de
Telephotographia: transmissione de documentos, photographias
de eventus, signnturas, autographos, signos digitales, etc.


DE IGNE


Vocabulo latino igne, vive solo in derivatos, Anglo:
igneous, ignition, ignivomous, et in cetero lingua. Linguas
neolatino adopta I. fuoco, F. feu, H. fuego, P. fogo, ex L.
foco, que in latino classico indica loco pro igne, I. focolare,
F. foyer.


Latino igne deriva ex lingua Indo-europaeo; et in
sanscrito habe forma agni, que es etiam nomine de uno
deo; et in russo ogon.


Graeco pro igne dice pyr, que vive in voces internationale
pyra, pyrite, pyrometro, pyroscapho, pyrotechnico, empyraeo.
Voce pyr es indo-europœeo, et vive in anglo fire, teutonico
feuer. Pro mutatione de initiale, vide pater, father.


Igne es primo inventione, que distingue homines ab
bestias. Mytho graeco dice quod Prometheo rape igne ab
Jove. Es possibile quod fulmine incende silva, unde
primo homine trahe igne.


In primo tempore, igne es conservato, cum ritu de
religione. Vestales, in Roma, habe functione de conserva
igne sacro, in templo de Vesta. Homines propaga igne
per carbones ardente.


Ulixe, in Odyssaea, salva semine de igne, sperma pyros
quando naufrago perveni ad insula de Phaeaces.


In tempore posteriore, homines frica duo baculo ex
ligno, pro accende igne. Tale baculos es in sanscrito dicto
pramantha. Isto nomine es simile ad Prometheo. In
graeco illos es dicto pyreia. Postea homines, pro accende
igne, percute lapide ex silice cum ferro. Sophocle loque
de isto modo pro accende igne. Scintilla que nasce, cade
super sulfure.


Homero plure vice loque de sulfure, sub nomine theeion.


In anno 1823 Doebereiner produc accende-lumine per
spongia de platino. Illo utiliza proprietate de platino
poroso de determina accensione in miscela de hydrogenio
et oxygenio.


Progressu de chemia produc flammiferos de vario specie.


In 1812 Chancel inveni flammifero de ligno praeparato
cum pasta de chlorato potassico et sulfure. Isto flammifero
accende se per contactu de amianto, quem acido solforico imbibe.


In 1816 Derosne funde sulfure et phosphoro in tubo
de vitro. Stilo de ligno immerso in isto tubo accende se
per contactu de aere.


Sed isto flammiferos es pauco commodo et periculoso,
ergo homine inveni flammifero per fricatione in 1832.


Pasta de isto flammiferos comprehende elemento combustibile
ut phosphoro et sulfuro de antimonio (stibio),
elemento que ale combustione aut oxidante ut chlorato
potassico et vario oxido, ultra materia agglutinante.


Flammifero cum phosphoro es de usu universale.
Sed phosphoro albo es veneno potente; ergo homines
fabrica flammiferos cum phosphoro rubro, allotropico de
albo.


In 1848 Bottger inveni flammifero sine phosphoro. Isto
flarmmifero contine chlorato potassico et sulfuro de antimonio
et debe es fricato super superficie cum phosphoro rubro.


Ipso es fabricato in primo tempore in Svedia. Ergo
homines misce in vario proportione chlorato potassico,
sulfuro de antimonio et vario alio elemento oxidante et
combustibile, et obtine flammiferos sine phosphoro, que
accende se super omne superficie per fricatione.


In Italia, industria de flammiferos, que incipe in 1873,
es hodie in flore.


Plure decem miliardo de flnmmiferos es fabricato omno
anno et servi in parte pro exportatione.


In Francia, industria de flammiferos es monopolio de
Statu. In illo natione, accenditore automatico per lapillo
artificiale es perfecto et multo uso.


Hodie etiam progressu de electricitate permitte de
obtine igne cum grande rapiditate.


LOGICA SYMBOLICO


Metaphysica stude valore ontologico de ideas ut parte
de realitate objectivo, psychologia stude ideas ut producto
de activitate psychico, linguistica stude repraesentatione
de ideas per signo graphico vel phonetico, id es,
significatione de vocabulos. Logica stude procedimento
in successione ordinato de ideas, id es in ratiocinio, et
leges de ce ordine. Nos non fac leges de logica ut nos non
fac leges de physica, de historia naturale, de astronomia.
Nos cognosce leges de logica per examen de ratiocinios que
omne homo dice recto, per analysi de differente procedimento
et per abstractione ex casus particulare. Ce leges es
imperativo categorico, si nos ute terminologia, de Kant,
que corresponde ad exigentias de mente de homo, et que
procedimento de uno idea ad alio debe seque ut constitue
ratiocinio recto. Logica debe reperi ce leges et indica si
ratiocinio particulare seque ce leges. Ce labore es multo
difflcile, nam vocabulo in lingua commune non habe
significatione praeciso et etiam maximo attentione non evita
leve mutamento successivo dc significatione, ita ut per
phaenomeno analogo ad hysteresi in elasticitate, significatione
in fine diverge multo de initio. Conclusione exacto
in praxi absconde facile errore de procedimento.


Es multo exemplo de substitutione de symbolo ad
vocabulo de lingua commune pro praecisione et etiam pro
brevitate. In proba de theorema de arithmetica et de
algebra, nos ute litera pro numero et indica operationes
non per vocabulos sed per symbolos de significatione
constante, definito a priori (+, -, x, :, etc.); in aequatione
de chemia, corpore es expresso per formula; in numeratione,
numero es expresso per cifras, ita in logica nos pote
indica terminos per symbolos (literas de alphabeto), et
etiam per symbolos relationes inter ce terminos, sine
dependentia de particularitate et de variatione de lingua.
Logica symbolico es logica que ute ex professo de ce methodo.
Jam Leibniz reperi aliquo analogia inter operationes
de algebra et operationes que mente fac in ratiocinio
et in deductione, et vide possibile de constitue regulas
de calculo que permitte de substitue ad operationes de
ratiocinio, serie de transformationes de formulas, analogo
ad serie de transformatione per que algebra resolve aequatione.
In seculo XIX incipe studio de ce relntiones et de ce
transformationes et indicatione de ce relationes et
de ce operationes per symbolos; ce studio reduce logica
ad paragrapho de calculo de operationes. Nunc nos pote
exprime omni relationes et operationes de logica per parvo
numero de symbolos, sed logica non sole ute omne ce
symbolos semper explicito. Ad gruppo de usu frequente,
pote substitue, pro commoditate, novo symbolo, que
ita es definito per praecedente. Si in successione de
propositiones, que, constitue uno scientia partiaulare, nos
substitue, ubi es possibile, ce signos de logica prinutivo
vel definito, vocabulo que mane non habe forma grammaticale,
nam nos pote exprime omne relatione grammaticale per signos
de logica; ce vocabulos repraesenta ideas proprio de theoria
que nos stude.


Nos analyza tuhc ideas repraesentato per ce vocabulos,
decompone ideas composito in parte plus simplice et post
longo labore de transformatione et de reductione perveni
ad parvo numero de vocabulo que es minimo non reductibile;
cum combinatione de ce vocabulos et de symbolos de logica,
nos pote exprime omne propositione de ce scientia
particulare. Ce minimo es ideas primitivo de scientia, que
nos non pote defini; nos pote acquire ce ideas per experientia
et per inductione, sed semper per acto libero de voluntate.
Vocabulos que exprime ce ideas, dice Prof. Peano, es minimo
vocabulario que duo homo de lingua diverso debe nosce ut
inter se intellige in disputatione super ce scientia.
Nos sole repraesenta per symbolos etiam ce ideas. Per ex.,
in libro de mathematica scripto per symbolos, es symbolos
logico (que constitue terminologia commune ad omni scientia)
et symbolos mathematico (que constitue terminologia speciale
de theoria exposito).


Ita pote nosce difficultate que es in traductione de uno
theoria per symbolos, et quomodo ce labore es plus facile
in mathematica ubi terminos habe significatu plus praeciso.
"Formulario Mathematico" edito per Prof. Peano, es
collectione de propositiones expresso per symbolos et
reproduce theorias de Arithmetica, de Algebra, de Geometria
et de Calculo infiniteMimale. Proff. Whitehead et Russell
de Universitate de Cambridge ede magno libro "Principia
Mathematica", ubi quaestiones de principios de mathematica
es tractato per symboloM in modo diffuso et profundo.
Post analysi de terminos de uno scientia, post selectione
de ideas primitivo et definitione de ideas non primitivo,
nos debe proba veritate de propositiones que non es
postulatos vel definitiones. Regulas de logica per
que hypothesi fi thesi, es analogo ad regula de algebra per
transforma aequatione dato in alio aequivalente resoluto
pro uno litera. formula de logica es regula de ratiocinio.
Solo in scientia deductivo nos ute, in modo systematico,
de evidentia de aliquo propositiones (postulatos) ad proba
de veritate de alio minus evidente.


In mathematica certitudo de propositione magis complexo
es aequale ad certitudo de propositiones quo nos uto
in demonstratione, abstractione facto de errore de ratiocinio.
Cum calculo logico nos pote minue probabilitate
de ce errores et fac in praxi ce probabilitate parvo ad
arbitrio. Theoria expresso toto per symbolos es intelligibile
ad omni homo sine dependentia de lingua de auctore et de
lectore, ut aequalitate 2 x 3 = 6 es identico in omne lingua.


AN LINGUA FI PAUPERE?


Si nos compara linguas hodierno cum antiquo, et speciale
cum resultatus de reconstructione de lingua originale,
nos vide que lingua simplifica in generale.


Jacob Grimm divide historia de lingua in tres periodo,
que illo characteriza in forma de: folio, flore et fructu
maturante.


Linguas indo-germano seque via de simplificatione et
de comprehensibilitate. Id lucra ubique regularitate.
Varietate de formas cede pro harmonia relativo monotono,
et abundantia de flexiones pro usu multiplice de medios
syntactico. Lingua fi minus complicato et minus prolixo,
fi plus comprehensibile.


Ergo lingua fi paupere in formas et melodia, etiam in
vocabulos, etiam si id recipe quotidiano vocabulos novo
de cultura pro objectos et ideas novo. Sed moltitudine
de vocabulos fi inutile per cresce de polysemia. Lingua fi
plus intelligibile, quia notione es plus perspicuo et habe
lucrato in comprehensibilitate. Oratore, homine de cultura
plus alto, uto minus vocabulos pro interpretatione de ideas
et sentimentos et tale modo parce multo energia.


Ergo populos minimo erudito posside lingua maximo
intricato. abundantia de vocabulos et de formas non es
characteristicade civilizatione. Ullo natura populos posside
formas valde intricato, non solo duale et triale, sed usque
ad 50 et plus forma de verbo, et multo objecto posside
alio nominatione post quam id es in alio positione. P. e.
illos posside pro "vacca albo", "vacca nigro", "vacca
fusco" nomines separato, sed non nomine pro "vacca"; hoc
indica que impotentia ad abstrahe et ad forma idea et nomine
de sorte es magno. Tunc hic es plus flore quam fructu.


Primo de omne lingua es charactere sociale. Id crea
entes de societate. Tunc, tam plus simplice et plus utile
lingua es, tam plus magno valore sociale es, tanto plus id
appropinqua ideale. Hoc lingua es maxima alto, que es
capace ad exprime cum maximo simplice mechanismo
maxima de significatione. Valore maximo alto es utilitate.


Sed lingua etiam es factore de arte, es interpretatione
de vita, de ideas et de sentimentos de vario colore: id crea
effigie spirituale de diverso relationes sociale. Loque non
solo eveni de necessitate, sed etiam de voluptate et de
consensu, que es observato maxima bono ad infante et
ad homo-ex-populo, que interdum es indigente ad satisfac
urgentia de loque.


Lingua in sensu maximo es repraesentatione pulcritudine
et duo requisito principale es: fortia expressivo et de
varietate. Etiam charactere importante artistico, sed
difficile ad determina, es euphonia. In generale homo pote
dic, que lingua, ubi aceentu musicale et suspenso predomina,
es plus euphonico quam ee, ubi accentu intensivo
domina. Hoc linguas es plus euphonico, que posside
multo charactere importante ad canta; lingua que posside
multo "voce", ubi consonantes non supera numero octo.
Hic etiam rhythmo es de importantia et melodia de
lingua in generale. Sed omne determinatione plus exacto
contine multo difficultate.


Tune lingua curre via de omne alio phaenomenos sociale,
morales, usos et institutos: id move in directione
practico-prosaico.


NOMENCLATURA CHEMICO


Si nos vol ute Interlingua pro chemia scientifico, nos
debe applica nomenclatura chemico, nam in linguas
naturale non existe similitudine. Ergo nos elige nomenclatura
maximo commodo et maximo consequente. Pro chemia inorganico
id non es difficile, nam hic jam exsiste tale systema in
linguas naturale.


Pro nomenclatura chemico nos jam posside systema
internationale in formulas chemico. Sed isto es solo satis
pro lingua scripto et non pro lingua locuto. Nunc lingua
locuto, que es maximo prope ad lingua formulare, es
maximo commodo.


Principio de formulario chemico es que nos ute symbolos
de elementos constituente (ex que compositione exsiste).


Symbolos chemico es internationale, sed nomine non
es. Nomines exsiste, que es alio in omne lingua; tale
nomines debe es eliminato per nomine maximo internationale.


Ante 100 anno Berzelius habe donato nomines latino
ad elementos chemico, ex que illo habe formato symbolos
(p. e.: Ferrum, Fe). Nos debe conserva isto nomines tanto
quam possibile, nam id es de importantia, que symbolo et
nomine concorda. Nomines quam: azoto, sodio, potassio,
etc., debe es eliminato. Solo nomine "hydrargyro" debe
es mutato in "mercurio". Isto nomine es internationale,
nam exsiste in omne compositione de mercurio.


Pro compositiones chemico nos seque isto regulas.
Compositione de oxygenio, sulfure, hydrogenio, carbonio,
nitrogenio es nominato oxydo, sulfido, hydrido,
carbido, nitrido; compositione de chloro, bromio, jodio,
nuore, etc., es nominato chlorido, bromido, jodido, fluorido,
etc. P. e.:


CaO = Calcio-oxydo,
ZnS = Zinco-sulfido,
CaH2 = Calcio-hydrido,
KCl = Kalio chlorido.


Ergo nos pone elemento electropositivo ante elemento
electronegativo, ad que nos adde syllaba -ido.


Si de duo elemento existe plure compositione, nos
indica numero de atomo de elemento electronegativo, que
es ligato ad uno atomo de elemento electropositivo, per
nomine numerale graeco. P. ex.:


PCl3 = phosphorotrichlorido,
PCl5 = phosphoropentachlorido.


Compositione de elemento cum plurevalentia es indicato
internationale:


in compositione de valentia alto nos adde, ad nomine
de elemento electropositivo, syllaba -i;


in compositione de valentia basso nos adde, ad nomine
de elemento electropositivo, syllaba -o. P. ex.:


Hg2O = mercuro-oxido,
HgO = mercuri-oxido,
FeS = ferro-sulfido,
Fe2S3 = ferri-sulfido,


Radicales obtine nomine speciale, que es composito ex
suo elementos. Super nominatione de isto radicales
perturbatione exsiste; nos i ute systema que es maximo
curto et maximo regulare que es etiam maxim proximo ad
systema de Berzelius.


Anion que contine oxygenio es designato per syllaba
-ato post nomine de elemento.


Sale de anion SO4= sulfato.


Tale modo nos obtine: phosphato, carbonato, nitrato,
etc. P. e2~.:


N2SO4 = natrio-sulfato,
CaCO3 = calcio-carbonato.


Ergo, acido libero debe es nominato consequente. P. ex.:


H2SO4 = hydro-sulfato,
HNO3 = hydro-nitrato.


Sed si nos vol indica que id es acido, nos etiam pote
dic: sulfatacido, nitratacido.


Super isto fundamento nos pote continua. Anion
paupere de oxygenio obtine syllaba -ito post nomine de
elemento.


Sale de anion S03 = sulfito.


Tale modo nos obtine phosphito, nitrito, chlorito. P. ex.:


MClO2 = manganochlorito,
MClO3 = manganochlorato.


Anion maxim paupere de oxygenio obtine syllaba hypo
ante nomine, anion maxim divite obtine antesyllaba per-.
Per ex.:


MClO = manganohypochlorito,
MClO4 = manganoperchlorato.


Nos pote etiam ute antesyllaba: ortho-, meta-, para-
et pyro ad nomine de anion: isto usu es internationale.


Sale acido es desiginato per usu do nomine hydro, ad
que nos pote etiam indica numero de cation substituente.
P. ex.:


NaH2PO4 = Natrio-bi-hydro-phosphato.


Sale basico raro posside compositione definito, id pote
es indicato per additione de nomine "basico" aut per
"sub" ante vocabulo acidificanto. P. ex.:


(HO2)BiNO3 = bismuthonitrato basico aut bismuthosubnitrato.


OCULO ELOQUENTE


Diverso homines habe diverso oculo. Et in uno solo
homine oculo non es semper de uno qualitate. Nos tace
de varietates physico. Ex oculo nostro loque ingenio
nostro. Non solo ore loque ex abundantia de corde, sed
de oculo. Ubi ingenio es quasi nullo, oculo es inane,
vacuo, hebete, sine spiritu. Homine intelligente habe
oculo intelligente, acuto, perspicace. Juvene et virgine
innocente es de oculo innocente, securo, soave, hilare.
Homine qui cum firmo mente crede in Deo et de intitmo
corde ora ad Deo, habe oculo pio, devoto. Amico de
homines vide in modo benevolo, benigno, in modo que
excita fiducia de cetero homines. Homine de magno
auctoritate, qui agnosce et venera in altero homine
dignitate humano, habe oculo benigno, humano cum
affabilitate. Qui es conscio de suo statu inferiore
sine praetensione, habe oculo humile et modesto.
Homine casto in gradu virtuoso sci cum suo oculo coge
homines ad aestimatione et reverentia. Existe oculo
pleno de majestate et dignitate in homine digno,
Christiano digno, principe digno, presbytero digno.
Oculo simplice, impavido, integro, libero es nota de
homine cum tale animo. Ex oculo de patre vel matre
aspiciente et arridente suo infante cum amore et
tenero sensu; ex oculo de sponso et sponsa, de marito
et uxore, qui recogita magno solatio de statu conjugale,
loque magno felicitate. Exsiste oculo compatiente,
favente, miserante, agnoscente studio et labores,
gratificante beneficio, confidente ad amico fidele,
oculo obsequioso et devoto ad duce et patrono. Oculo
sympathico conquire corde de homines alienos et exteros.
Qui vince suo passiones, qui abstine ab voluptate, qui
despice in modo supernaturale omne vanitate de mundo,
acquire oculo vinciente, abstinente, et supra vanitates
alto. Notabile es oeulo de perfecto resignatione in
voluntate de Deo durante passione et in articulo de morte.
In necessitate, penuria, derelictione, morbo, dolore, agonia
fi subinde oculo flagrante (ardente, intenso) de desiderio.
Oculo pleno de spe, divite in solatio, beato in fiducia es
contrario ad oculo grave de lacrimas, obscurato ab dolore
et tristitia. Oculo annuente, consentiente, affirmante et
approbante es alio quam renuente, dissentiente, denegante,
oppugnante. Oculo pavido, timido, anxio es alio quam
audace. Qui annue vel renue solo pro joco vel ut homine
astuto, vix habe oculo serioso, sed jocoso vel astuto.


Alio atque alio es oculo desperante, severo, frigido,
minace, vituperante, objurgatorio (de parentes, dominatores,
praepositos), indignabundo, exasperato, abhorrente,
irato, expectante, suspicante, ofliciale (de actuario in
cancellaria), inspirato (de vate, propheta, poeta, artifice),
ignito (teste de fortitudine, audacia, ferocia), curioso,
investigante, auscultante, examinante, elato (cum spe de
victoria aut cum laetitia de victoria), moesto, flebile,
lamentabile (in debilitate et impotentia), obsoleto, exstincto,
foedo, truce (pro exemplo de malefactore convicto), distracto,
stupido, eonfuso, secreto, clandestino, valde aperto,
penetrante, moroso, inerte, fesso, lasso (de persona senile),
anxio, sollieito, afflicto, melancholico, perturbato, dubio,
incerto, pavido, inquieto, perplexo, vago, stupente, admirato,
somniculoso, fanatico, sentimentale, libidinoso, phantastico,
natante, labente (de moriente), poenitente, provocante,
instigante, superbo, arrogante, imperioso, despotico,
ironico, satyrico, sarcastico, malitioso, contemnente,
fastidioso, stulto, dissumulante, pharisaico, incredulo,
invidioso, insidioso, maligno, suspicioso, zelotypo, versuto,
speculante, concupiscente, incesto, insatiabile, atroce,
lascivo, servile, triumphante, rabido, furioso, infernale.


An homine habe potestate de conforma suo oculo ad
animo suo bono et honesto? Sine dubio. Qui nutre in
se cogitationes rationabiles, fac se vide in modo rationabile.
Oculo es speculo de mente.


Oculo vero pulcro, que corresponde ad animo quasi
pulcro, fac toto corpore pulcro. Scriptura sacra dice:
"Lucerna de tuo corpore es tuo ocuio. Si tuo oculo es
simplice, toto tuo corpore es lucido. Si vero tuo oculo
es corrupto, toto tuo corpore es tenebroso."


Qui ergo vole habe corpore pulcro et in specie vultu,
in que luce oculo, debe nutri in se cogitationes congruente.


Uno altero medio ad idem fine es frequente aspectu
de pulcro typo. Qui habe in camera, in libro, in ecclesia,
uno effigie de egregio pulchritudine et aspice illo frequente
cum voluntate de fi simile, fi vero simile. Si vero patre
et matre vole habe filios pulcro, pote antea aspice tale
typo pulcro.


CHRONICA DI ELECTRICITATE


Thalete de Mileto (a. 640-G40 a. Ch.) frica lana super
ambra, graeco electro, et observa quod ambra attrahe
corpusculos. Ita dic Aristotele (a. 383-321 a. Ch.) in libro
"De Anima".


Idem experimento es facto ab Theophrasto (a. 372-287
a. Ch.), et Plinio Antiquo (a. 23-79 p. Ch.).
Gilbert (a. 1O40-1GO3), medico de Elisabeth regina de Anglia,
in libro "De Arte magnetica" annuntia quod etiam vitro,
sulfure et plure alio substantia produce electricitate
si fricato cum lana, sed metallo non fi electrico;
et introduce vocabulo electricitate.


Gray, a. 1730, monstra quod electricitate es proprietate
generale de corpores, que distingue in bono et malo conductore.


Du Fay (a. 1733), directore de "Jardin des Plantes"
in Paris, distingue duo specie de electricitate: vitreo
et resinoso, que Franklin in 1747 voca positivo et
negativo.


AEpino (1724-1802) inveni electricitate per influentia.


Von Kleist (1745) determina condensatore electrico.


Mushenbroek, in Leyden (a. 1746), construe condensatore
noto sub nomine "ampulla de Leyden".


Volta (1745-1827) professore in Pavin, in a. 1800, post
diseussione cum Galvani de electricitate animale, superpone
discos de zinco, de cupro et de panno cum acido et
forma pila electrico que produce currente.


Daniell in 1836, Grove in 1839, Bunsen in 1843 et
Leclanch‚ in 1868 construe vario exemplare de pila.


In die 2 majo 1800, Carlisle et Nicholson in Anglia
decompone aqua per currente electrico.


In 1820 OErsted reperi quod currente electrico devia
acu magnetico.


Grande physico Ampere (1775-1836) stude isto phaenomeno
in suo vario applicatione, expone lege super sensu
de deviatione de acu, et da origine ad novo ramo de scientia,
dicto electrodynamismo.


Faraday (1791-1867) reperi, post pauco tempore,
importante phaenomeno de inductione inter duo eurrente
electrico.


De isto studio super currente inducto habe origine
primo machina magneto-electrico et dynamo-electrico.


Exemplo: machina de Pixii in 1832, machina de Clarke
in 1836 et de Werner Siemens in 1856.


In 1860 Antonio Pacinotti idea novo tipo de machina
practico cum inducto ad anello.


In 1870 Gramme construe et perfectiona isto machina,
que praesenta ad Academia de Scientias in Paris.
In 1867 Wheatstone in Anglia et Siemens in Germania
inveni principio de autoexcitatione de dynamo.


In 1860, Gaston Plante construe primo practico accumulatore
de currente electrico.


Gaulard e Gibbs in a. 1883 idea et construe transformatore
de currente.


Machina dynamo electrico et transformatore permitte
usu de currente ad pauco pretio. Motore electrico permitte
de transforma currente in lnbore mechanico.


Currente electrico es etiam uso in galvanostegia et
galvanoplastica et sicut surgente de calore et luce.


In 1840 Joule in Anglia expone lege super effectu
calorifico de currente electrico.


Exemplo de calore et luce, es arcu voltaico.


In 1808 Davy in Anglia forma isto arcu electrico inter
duo baculo de carbone que illo colliga ad batteria voltaico
de 2000 elemento.


Archereau in 1848 introduce primo lampade ad arcu
in usu practico.


Grove in 1840 fac primo experimento de lampade ad
incandescentia. Illo ute filamento de platino.


Edison in 1879 construe lampade ad filamento de carbone.
Illo fac primo implanto de isto lampade in 1879
super nave Columbia.


In 1898 Auer construe lampade ad filamento de osmio.
Seque moderno lampade ad filamento de tantalio, tungsteno,
etc.


Geissler, constructore in Amsterdam (a. 1855), et


Crookes in 1874 stude curioso effectu de scintilla electrico
in gas rarefacto et inveni radio cathodico.


Lenard in 1894, stude effectu de radio cathodico in
ambiente externo ad tubo productore de ipso.


In 1895 Rontgen seque experimento di Lenard et inveni
radio X que transi multo corpore opaco.


Inventione de pila, surgente continuo de electricitate,
permitte volve idea de communicatione telegraphico, que
Charles Marshall in Scotia jam expone in 1753.


Principale solutione de telegrapho expone Cooke,
Wheatstone, Morse et Steinheil.


In 1837 homo pone primo linea telegraphico europaeo
inter London et West Drayton.


In 1851 es facto communicatione telegraphico submarino
inter Sangatte (Francia) et Promontorio South
Foreland (Anglia).


In 1858 homo jacta cavo telegraphico transverso Oceano
Atlantico.


Borseul in 1854 et Reis in 1852 idea telephono electrico.


Meucci in 1871 pete patente per suo telephono.


Graham Bell et Elisha Gray in 1876 postula idem
patente.


Transmissione, in localitate distante ab origine, de
energia mechanico cum currente electrico, es poossibile
solum post inventione de campo magnetico rotante; nos
debe isto inventione ad physico Galileo Ferraris (1847-1897).


Hertz (a. 1888) inveni excitatore et resonatore de unda
electrico.


Marconi seque isto inventione pro telegrapho sine filo,
idea et construe antenna et applica coherer, que
Calzecchi-Onesti inveni in 1884.


Valvula de Fleming in 1905 et Audion de Forest in
1906 aperi via ad moderno radiotelephonia.


NATURALE FERTILIZATIONE DE HUMO


Plinio Seniore (23-79 A.D.) in suo Historia Naturale
describe in quale modo agricultores, ab tempore magis
antiquo, fertiliza humo sine admitte in illo ullo fertilizatore.
Illos velle, ante fructificatione, plantas de trifolio,
lupino, faba, aut alio leguminoso que illos fac cresce in
annos alternato, et inhuma ce plantas in ipso humo, ubi
illos jam cresce.


Tale modo de fertiliza agros es expresso ab vocabulo
italiano, que defice in anglo, in latino et ullo alio linguas:
id es ab sovescio.


Ratione de fertiliza humo in dicto modo uso ab plus
de 2000 anno, fi solo cognito circa dimidio seculo retro,
quando scientia inveni duo spceic de bactcrios que reddo
fertlle humo.


Bacterios, micrococcos et alio microscopico organismo
vivente analogo, es formato ab uno solo cellula vegetale,
sine chlorophylla. Tale es suo exiguitate que 1500 de
illos, de ullo specie, si es adhaerante, pote es tecto ab
capite de acu commune, et tale es suo vi de filiatione
(que illo fac per divisione in duo parte aequale) que uno
de illos, in ullo species, in 12 hora, fi plus de 8 millione.


Ut lectore, non nimis competente, pote intellige, in
claro modo, actione benefico de bacterios ante dicto, es
necessario sci compositione chemico de plantas, suo
respiratione et nutritione.


Componentes chemico de planta, ut de omne organismo
vivente, es C (carbonio), H (hydrogenio), O (oxygenio),
N (nitrogenio), et parvo quantitate de parvo numeroso
elementos de sales minerale, soluto in aqua, que es
contento in organismo vivente ab 70 ad 90 p.c.


Planta respira, id es, subtrahe ullo O ad aere in modo
continuo et perpetuo. Ce O oxyda parte de C et H de
planta et produce CO2 (bioxydo de C) et H2O (aqua). Ce
organismo vivente dum respira, evolve energia thermico
et consuma parte de se, id es de suo C et H. Ce perditas
de energia et materia es restituto ad planta per nutrimento.


Nutrimento fundamentale et principale de planta es
amylo, composito ternario, id es, formato ab C, H et O,
que nasce ubi luce solare ice partes viride de planta.


Theoria vol explica phaenomeno ut seque. Radios
de energia solare de curto undas -- que comita illos de luce,
de unda minus curto -- es capace, si in quantitate sufficiente,
de produc phaenomeno ante dicto. Chlorophylla
absorbe magno numero de radio luminoso; tale absorptione
libera energia de radios absorpto, et isto energia,
conjuncto cum illo de radios de curto undas ante dicto,
es sufficiente pro decompone CO2, de aere in CO et O, et
aqua de cellulas, in H et O. Oxygenio do ambo pro-
venientia evolve se, et CO et H produc composito ternario:
formaldehyde, que habe suo tres componente C, H et O
in ratione ponderale ut 6: 1: 8, aequale ad illo de glucosio.
Secundo theoria, formaldehyde, cito, muta se in glucosio,
que, post perde 1/6 de suo H et O et fi amylo. Synthesi
de amylo, ab CO2 et aqua, es de magno importantia, nam
ab duo composito considerato inanimato, es producto
amylo, que pote es considerato animato, et que transforma
se in cellulosio. Cellulosio es contento in semines,
in herbas, in paleas et forma magno parte de ligno.


Synthesi nunc dicto es vocato photosynthesi, nam luce
habe parte in illo.


Sed alio synthesi de aequale, nut etiam majore momento,
es producto ab planta per C, H, O, et N et per pauco, in
quantitate, et pauco, in numero, elementos commune de
sales minerale, in modo speciale, per sulfure et phosphoro.
Producto de tale synthesi es vocato protoplasma, que es
materia quaternario animato, que forma, quasi in modo
exclusivo (simul cum ab 70 p.c. ad 90 p.c. de aqua) cellulas
de organismo vivente. Nullo theoria es invento, usque
hodie, ab mente humano, pro explica tale synthesi, nec
etiam uno tam pauco consistente quam illo ante dicto de
photosynthesi. In vice, mente humano habe excogitato
theoria que, explica, in modo sufficiento, synthesi de nitratos
in humo, ab elementos de aere, simul ad aqua et sales de
sodio potassio et calcio de humo. Importantia de ce
synthesi appare evidente ad que sci que planta viride, pro
synthetiza suo protoplasma, non pote ute azoto de aere,
in modo directo, sed solo illo que es contento in nitratos
de humo. Synthesi de nitratos require ultra ad componentes
ante dicto etiam conditione de obscuritate, que es
in humo, et opportuno temperatura. Synthesi de nitratos
es ergo facto in humo, et suo agentes es bacterios ante
dicto et plantas leguminoso quo vive in symbiosi.


Reperto de phaaenomeno de symbiosi eveni circa 3/4
de seculo retro. Tale phrenomeno consiste in collaboratione
pro vive de duo organismo vivente.


Ecce theoria que explica synthesi de nitratos.


Plantas leguminoso cresce misero et suo semines es in
pauco quantitate et pauco ponderoso, si humo, ubi ante
dicto plantas cresce, es sterilizato et non contine nitratos.
Sed si humo es illo commune, sine nitratos, aut illo sterilizato,
sed in quale es immisso bacterios ante dicto, planta
leguminoso cresce luxurioso et suo semines abundante et
ponderoso, dum humo fi opulento de nitratos et radices
de planta leguminoso acquire numeroso tuberculo pleno
de bacterios ante dicto. De alio parte si in humo, sine
nitratos, es immisso, aut es prresente, bacterios ante dicto,
sed defice plantas leguminoso, bacterios es bono ad nihil
et humo remane ut jam es. Omne de ce phaenomenos
nunc dicto es explicato ab theoria, que pone bacterios ut
constructores de nitratos ab N et O de aere, que circula
in humo, ubi es radices de planta leguminoso et ubi es alio
ingredientes ante dicto et conditione ante dicto. Specie
de bacterio vocato nitrosobacterio forma nitritos, et alio
vocato nitrobacterio, superoxyda nitritos in nitratos.
Planta leguminoso ute azoto de nitratos pro fave synthesi
de suo protoplasma; sed bacterios non fac tale dono ad
gratis, nam planta leguminoso da ad bacterios cibo de suo
radices, unde bacterios, que prolifica in modo enorme ante
dicto, pote obtine carbonio que es ad illos necessario pro
vive et prospera. In effectu isto postula symbiosi.


Lectore agricultore fac bene de non oblivisce que exsiste
alio species de bacterios que fac opere inverso de illo ante
dicto, nam illos ab nitratos, que agricultores adjunge ad
humo, obtine, per riductione, azoto. Tale infausto phaenomeno
es jam verificato.


HOMINE ET LEGE


Evolutione de cogitatione humano -- praeterito, praesente
et futuro, ut nos pote praevide--examinato, sine opiniones
praejudicato et sine dogmatismos, in suo characteres
fundamentale, in suo manifestationes magis constante,
monstra tendentia ad ascende aut reverte ad principios
magis et magis universale, de que disciplinas singuio
es aspectus particulare.


"Jure", ex: manifestationes de cogitatione, es uno
phaenomeno sociale, cognito ut tale usque ab antiquo
canone: "ubi societas, ibi jus," et adhibito in formula
"ubi jus, ibi lex".


Nos pote immo affirma que inter societate et jure se
comple uno circulo, nam pro compositione et functione de
uno aggregato sociale es necessario non solo coexistentia
materiale de plure individuo, sed etiam assiduo cooperatione
de omnes pro attinge scopos commune. Quod -- es
evidente -- non es possibile obtine, ne concipe quidem, si
homo praescinde ab praesuppositione que omne individuo
aggregato debe evolve suo activitate in limitea determinato,
et conforma se ad non leve limitationes peraonale, pro
aggregato in que vive. Ergo, pro individuos, exsiste uno
forma ordinato de age: quod, vulgo, es definito: "norma
agendi".


Nos considera jure sub duplice aspectu: objectivo, ut
norma de activitate que impone oneres, et subjectivo, in
relatione ad individuo operantc, ut "facultas agendi"
(libertate de age).


Duo aspectu isto es conjuncto in modo intimo cum
vinculo de interdependentia.


Norma juridico parte impone oneres, parte tribue jurea,
et ita constitue, determina, delimita relationes de convive
sociale.


Tamen norma juridico non pertine -- semper et in forma
evidente saltem--ad omne manifestatione de vita: illo
habe suo ratione circumscripto ab rea necessario ad
coexistentia ed ad cooperatione de individuo pro collectivitate.


Tale relationea necessario varia cum exigentiaa aociale
(civilizatione) de diverso epochas et de diverso populos,
et variabilitate isto repercute se directo in evolutione aut
in variatione de norma juridico.


Exsiste, vero, normas de jure que, per omne epocha
(punctos in tempore infinito), sta ut fundamento de omne
aggregato humano, evoluto usque ad gradu que nos voca
civile: illos, in forma maximo concreto et maximo synthetico,
repraesenta generalizatione de sapientia humano et
constitue maximo securo organizatione ethico de
individualitates omnes.


In genere humano, jure habe officio de synthetiza elaborationes
intellectuale; per principios que omnea admitte
i es possibile conceptione de homine et de vita semper
plus perfecto, semper plus completo, semper plus utile.


Evolutione de "jure", discussione et solutione de
quaestiones attinente, non es abstrusitate metaphysico, sed
habe officio practico de maximo importantia: constitue
normas de vive. In "jure" es uno reflexo exquisito et
visibile de analogo phaenomeno que scientias positivo
omnes praesenta: istos, cum extende suo acquisitiones et
suo dominios, tende semper plus ad pone se in relatione
non solo cum scientias magis proximo, sed etiam cum illos
que, in tempore de minore progressu, jam pote pare magis
longe.


Et, ut scientias tende inter fie de profice de particulare
experientias de omne (toto scientia humano pote es comparato
ad uno organismo, partes de que es connexo inter se cum
relationes functionale maximo firmo et indissolubile);
ita jure pote es considerato ut depositario de omne
elaboratione scientifico, et pote es characterizato ut puncto
de "junctura", in circulo, inter elementos experimentale
--phaenomenos--que es objecto de studio pro vario scientias,
et leges (scientifico, juridico, ethico, ecc.)--producto
elaborato ex scientias ipso--que constitue, in idem tempore,
imperativos et conditiones de vive in societate.


In functione isto, de unificatione et coordinatione de
producto scientifico, explicato et applicato constante in
jure, nos inveni uno systematico aequilibrio inter res que
vario disciplinas offer; ita "lege", quando constitue uno
norma ]uridico, semper es vero harmonia scientifico.
Nostro conceptione de jure es in modo relativo materialistico.


Pro nos, jure es, puro et essentiale, uno formatione
historico-scientifico, derivato e~ successivo transformationes,
cum scopo de statue, in formas concreto de lege,
elementos constante et uniforme que se manifesta in vario
elaborationes scientifico et sociologico.


Phaenomeno juridico, ergo, es pro nos in stricto relatione
de dependentia cum alio phaenomenos omnes, que non es
limitato in tempore ad uno solo momento aut in
spatio ad uno solo populo, sed extenso ad multo longo
periodos de tempore et ad magno agglomerationes humano.
Non es possibile, nunc, circumscribe, in modo exclusivo,
studio de quaestiones sociologico ad jure statuto in
leges; sed, loquendo de jure, nos recogita omne idealitate
sociale praeeminente, cum suo exigentias, quales in practica
se manifesta in more de populos. Nos, es vero, considera
praecipue jure sancito ab consuetudine, insito in
principios de aequitate (relativo ad homines et ambiente),
ad que saepe etiam lege, et judice semper, debe inspira se;
sed nos, ceterum, intellige in jure exigentias de vita in
perpetuo renovatione, et si non semper exigentias ipso es
ordinato cum normas juridico firmo et characteristico.


Conseque, ad nostro judicio, que sapiente legislatore
non pote omitte de verte in "lege "--cosecratione in
norma positivo--synthesis elaborato ab omne scientia, ab
omne factore de progressu civile, sb studios de jure. Non
pote exspecta, sapiente legislatore, de veni presso, oppresso
aut coacto, ab impulsus exteriore et violento, ad promulga
lege pro disciplina systemas de vita individuale, aut
methodos de vita collectivo, que jam confirma se, victore,
in practica, etiam in oppositione ad leges vigente; legislatore
sapiente et prudente non pote nec debe expecta,
pro expergisce ex proprio lethargo ignavo, clangore de
bucina, pulsato ab imperativos categorico de actiones,
singulo aut collectivo, de individuos: forsan pote es nimis
tarde.


Si societate humano, in suo vario formas de organizatione,
pote es bene comparato ad typo qualecumque de
societate ethico-oeconomico de labore et de productione,
organos de guberno, per analogia, repraesenta administtione
de illo, et legislatores es gerentes responsabile.


Et sicut, in administratione industriale, directore
praeveni adjuva et dirige formas de activitate omnes de
operarios; et sicut industriale sagace es prompto ad
accipe omne medio que technica suggere pro secunda
supremo leges de oeconomia et de productione; ita legislatore
praeposito ad dirige et organiza "societate nationale"
que debe absolve functiones maximo complexo, debe,
per medios legislativo, accipe prompto et cum ponderato
acumine, postulatos omnes, que elaboratione scientifico in
vario territorio de cogitatione doce et suggere ut "normas
de vita".


Omne persona, et si imperito in disciplinas legale, sci
que leges codificato es aliquando multo lento in transforma
et harmoniza se ad ambiente sociale que illos vol
guberna; omne persona sci quot leges es anachronismo
stridente, oppositione et obstaculo ad evolutione eurythmico
de vita moderno; omne persona sci que practica
de omne die suggere consilios aut vias aut hypothesis pro
libera actione ex vinculos formalistico de leges adhuc
bigente, sed non plus de actualitate et nondum substituto
com leges apto pro novo necessitates.


Nos es observante admiratores etiam de leges maximo
antiquo, quando illos es considerato "in ambiente sociale,
civile et ethico in que veni promulgato": admiratione,
ergo, non idsjuncto ab sensu critico et relativo de loco et
de tempore.


Practica de disciplina legale redde firmo in nos opinione
que cogitatione juridico codificato, forsan propter functione
de synthesi supremo antedicto, hodie non es respondente ad
tempore et ad aggregato humano que debe disciplina.
Es necessario, ergo, ut leges servi ad progressu
(et non es, contra, ut saepe eveni, extremo et tardo
recognitione de progressu jam superato), que conatu
constante et supremo consilio de quantos se occupa
de homines et de leges tende ad redde moderno, cum
reformationes provido prompto et continuo, materiale
legislativo, cum seque rythmo semper plus accelerato, que,
ut lege absoluto, dirige vita de populos, rythmo capace de
dissolve, cum periculoso lacerationes, leges scripto in
codices, quando leges ipso non sci renova se in tempore.


HOMINE IN NATURA


Situatione de homine super globo que habita, et de
que acquire dominio, es, in multo respectu, ultra notabile.


Comparato cum alio habitantes, illo appare si nos
considera solum suo constitutione physico, in quasi omne
respectu inferiore ad istos, et ne praparato in modo aequale
pro acquire suo necessitates naturale et pro defensione
contra innumerabile inimicos ab que es circumdato.


Nullo alio animale transi tam magno parte de suo
existentia in statu de absoluto impotentia, aut cade in
senectute in tale protracto et lamentabile imbecillitate.


Ad nullo alio animale de calido sanguine natura recusa
vestitu indispnsabile, sine que, vicissitudines de clima
temperato, et rigores de frigido, es in aequale modo
insupportabile; et ad quasi nullo, natura es tam parsimonioso
in dono de armas externo, aut pro aggressione aut defensione.


Destituto simul de celeritate pro evita, et de armas
pro repelle aggressiones de suo inimicos vorace;--susceptibile
in modo tenero ad influentias atmosphaerico, et non
accommodato ad crasso alimentos que terra praebe in modo
spontaneo per ad minimo duo tertio de anno, etiam in
clima temperato, homine, si relicto ad mero instinctu,
es, de omne creaturas, illo maximo destituto et misero.


Distracto ab terrore et instigato ab fame, pulso ad
maximo abjecto expedientes pro cela se de suo inimicos,
et ad maximo ignavo artificios pro cape et dele suo plus
nobile praeda, suo existentia non pote es que uno continuo
subterfugio aut strategema;--suo habitatione in eavernas,
aut speluncas, aut in eavo arbores;--suo cibo vermes, et
inferiore reptiles, aut tale raro et crudo productos de terra
quale suo organos pote assimila, variato per reliquias
occasionale, lacerato ab plus valido bestias fero, contempto
ab illos per causa de satietate.


Notabile solum pro absentia de co facultates et qualitates
que acquire pro alio animales statu de securitate et
respectu, i ad es despectato ab aliquos, et persecuto ab
alios, donec, post pauco generatione suo genere fi omnino
extincto, aut ad summo, restricto ad pauco insulas de
regiones tropicale, ubi calore de clima, paucitate de inimicos,
et abundantia de cibo vegetale pote permitte protracto
existentia.


Tamen, homine es dominatore indisputabile de creatione.
Maximo forte et feroce animales,--balaena, elephante,
aquila et tigre,--es trucidato ab illo pro suppedita
suo desiderios maximo capricioso, aut domito pro suo
servitio, aut capto pro suo delectatione. Spolio de toto
natura es in requisitione quotidiano pro suo usus maximo
eommune, dato in modo plus aut minus libente, aut tracto
ab fodina, silva, oceano, aut aere.


Tales es primo fructus de ratione. Si es solo, aut
principale fructus,--si mero acquisitione de dominio super
materia et minus dotato de animales circum nos, et incremento
consequente de nostro externo commoditates, et
nostro vias de praeeservatione et delectatione sensuale es
summa de privilegios que possessione de ratione confer,
id non debe redde nos superbo.


Sed isto es tam remoto ab veritate, quod omne que
vive in otio, et quiete tolerabile, aut magis, omne de que
toto tempore non es occupato in modo anxio pro acquire
necessitates absoluto de existentia, es conscio de deficientias
et desiderios in que sensus non habe loco;--de seriede curas
et voluptates de genera totum distincto ab ullo
que inflictione de dolore corporale, aut gratificatione de
cupiditates animale, jam praebe ad illo; et, si illo jam
senti ce curas et voluptates cum ullo intensitate, illo vol
consenti in modo prompto quod istos occupa loco plus
celso, et multo plus digno de attentione quam illo priores.


Independente ab gaudio de cogitatione, et imaginatione,
et usus sociale, homine ea creato ente speculativo;
illo considera mundo, et res circum se, non cum contemplatione
passivo, indifferente, ut collectione de phaenomeno
in que habe nullo interesse excepto quando illos affecta
suo situatione immediato et pote es reddito subserviente
ad suo commoditates, sed, ut systema disposito cum
ordine et proposito.


Illo approba, et senti maximo admiratione pro harmonia
de partes, et scientia et efficientia de processus.
Illo cona ad imita aliquo processus, in modo rude et imperfecto;
in alio casus illo intellige natura de operatione,
sed es totum destituto de omne via ad imitatione; in
fine, in alios, et maximo importante, et si vide effectu
producto, modo de operatione es ultra et suo comprehensione
et suo potestate. Ita, illo es ducto ad conceptione
de potentia, et intelligentia, superiore ad suo proprio, et
sufficiente pro productione, et conservatione, de omne
quod illo percipe in natura;--potentia, et intelligentia,
ad que pote bene applica verbo "infinito", nam vide non
solo nullo limite actuale ad exemplos in que illos manifesta
se, sed inveni per contra, quod plus illo quaere, et
plus amplo fi suo sphaera de observatione, ce exemplos
manifesta se in modo continuo, in abundantia crescente,
et, ut studio de uno, praepara illo ad intellige et appretia
alio, progressu seque progressu;--miraculo aeque miraculo,
dum suo facultates fi perdito in admitahone, et suo
mente retine in se ipso, in toto desperatione de perveni
ad fine.


Quando ab objectos externo illo dirige suo observatione verso
se ipso, -- verso suo proprio facultates vitale et intellectuale
-- inveni quod posside potestate de examina, et
analyza suo proprio natura usque ad ccrto puncto sed non
ultra. In suo corpore, illo senti se apto ad communica
aliquo motu ad se ipso, et ad alio objectos; -- quod isto
facultate depende ab suo voluntate, -- quod suo conatu
pote es suspenso aut augmcntnto, in stricto limites,
secundum voluntate; sed in quale modo suo voluntate
age super suo membros non es conscio; et unde deriva
potestate que excerce ita, existe nullo possibilitute ad
cognosce quanto illo pote desidera. Suo sensus, etiam,
informa illo de moltitudine de res relativo ad mundo externo,
et illo percipe apparatu per que impressiones de
extero pote es transmisso, ut specie de signos, ad parte
interiore de suo corpore, et post, ad suo cerebro, ubi illo
senti in modo obscuro quod cogitatione, sensibilitate, et
ente rationale que nomina "se ipso" habe, in modo
speciale suo habitatione, sed in quale modo illo fi conscio
de ce impressiones, et quod es natura de communicatione
immediato inter ce ente interiorc, sentiente, et ce machina,
suo persona externo, illo non habe minimo conceptione.


Iterum, quando illo contempla in modo plus attentivo,
cogitationes, actus, et motus de isto suo sentiente intellectuale
ipso, illo percipe, quod illo pote recorda, et per
auxilio de memoria, pote compara et discrimina, -- pote
judica et resolve, et ante omne, quod illo es impulso in
modo irresistibile per conceptione de ullo phaenomeno
externo, aut in se ipso, ad infer existentia de aliquo re
priore, que debe es causa, sine que, ce phaenomeno non
pote exsiste, et, quod ce cognoscentia de causas, et
consequentias de illos, es quod quasi semper determina suo
electione, etiam in casus ubi illo es tamen conscio de
libertate perfecto ad age aut non age. Illo inveni etiam
quod cognoscentia de causas et effectus es acquisito in
proportione ad attentione dato ad illos, etiam quod attentione
es in grande parte actu voluntario; quod saepe,
quando suo decisione es fundato super cognoscentia imperfecto,
aut attentione insufficiente, illo percipe quod es
necessario corrige suo judicio, et si nimis tardo forsan
ad influe suo decisione per consideratione posteriore.


Ita, in se ipso, es aperto ad suo contcmplatione
intellectuale mundo abundante cum phœenomenos et
relationes de summo interesse immediato.


Sed dum non pote non percipe quod introspectione que
illo pote obteni in ce sphaera interno de cogitatione et
sensu es in realitate surgente de toto suo potentia, vero
fonte de suo dominio supcr natura aeterno, tamen illo
senti quod solum in modo multo imperfecto pote intrn in
recessus de suo animo et analyza operationes de suo mente,
illo vide quod etiam vita maximo longo, et mente maximo
valido, non pote da ad illo facultate de detege per se ipso,
aut tempore de disce ab alios, sed suffice solum ad pone illo
apud limite de scientia et da ad illo adspectu distante de
regiones infinito ultra, ubi nullo cogitatione humano jam
penetra, sed que debe es non minus noto ad ce "intelligentia",
vestigios de que illos percipe in omne parte de creatione,
quam veritates maximo manifesto, que illo ipso applica omne
die ad suo propositos maximo frivolo.


Es mirabile quod creatura constituto in isto modo in primo
tempore fove spe, et pauco ad pauco confite confidentia quod
suo existentia intellectuale non termina cum dissolutione de
suo corpore, sed potius, quod in uno statu futuro de existentia,
liberato ab mille et mille obstructiones que suo praesente
situatione objice, -- dotato cum sensus plus acuto, et
facultates plus excelso, illo i bibe cum pleno hausto apud
ce fonte de sapientia benevolente pro que gustu acquisito
super terra habe dato ad illo tale fervido desiderio.


ADVENTURA DE DOCTORE SANSU


Doctoro Adrian Sansu es homo multo erudito et professore
et transcriptore de literatura nipponense apud
universitatc orientale dc Nonopoli. Illo es homine de
corde, homine lene et prompto in omne momento de redde
servitio ad ullo homine super torra; es (ut es usu de dic)
homine bono ad que studio grave non sicca eorde. Homine
simile es amato in omne loeo et ab omne suo cohomines.
Hoc excellente qualitates habe consequentia naturale que
omne negotio do doctore Sansu sucecde in modo miraculoso,
quia sympathico homine es favorito ab omne persona.


In uno solo re, doctore Sansu, in nullo tempore pote
obtine successu, in re multo importante--in amore--et
omne vice que crede haba successu in manu, ullo easu
fatale rape successu ad paupere doctore Sansu. Causa de
hoc fatalitate es maximo eventu non prsaesentibile, sed
etiam sua timiditate et modestia naturalc. Si per casu
in ullo loco vide bello puella, que fac impressione ad suo
corde, medita dum multo die, septimana, etiam dum
mense multo et non perveni ad ullo rosolutione. Et si
post longo tempore et profundo meditatione, in fino
perveni ad resolutione, puella jam es nuptiato et muliere de
alio, aut departito per alio urbe. Uno die, doctore Sansu
veni ad suo amico Komundo in grande gaudio et hilaritate,
et dum pone super tabula ampulla de vino de Champagne,
dic cum vultu misterioso: "Caro amico! me inveni illa,
sic! me cognoscc illa."


"Quem vos inveni?", quaestiona suo amico, domino
Komundo. Doctoro Sansu aspice suo amico cum maximo
benevolentia et responde: " Sic! caro Komundo, in fine
me inveni femina quo es recto per me. Illa es professora
in seminario feminile de nostra urbe, me saepe vide illa
quando me vade in bibliotheca, et de die in die illa semper
plus me place. Illa grade per via de urbe cum capite erecto
ut Junone per coelos, sed semper cum amabile modestia;
crede me, caro Komundo, illa non es puella de moda, sed
semper simplice vestito et cum multo gustu; es etiam
puella intelligente que habe corde ad recto loco."


"Ah! ah!", exclama Komundo, "te nosce illa."
" Sic, amico caro, me nosce illa et, credc ad me, me
nosce illa in bono modo", responde doctore Sansu.


"Quando et in quale occasione fac te cognitione de
hoc angelo super terra?", quaestiona domino Komundo.


"Eventu," responde doctore Sansu, "eventu felice que
procura ad me sua cognitione, crede me, esse multo
interessante. Uno die illa veni de seminario, me vade
tum in bibliotheca; quando me vide illa, hoc pulcro et
gratioso puella, parvo cane per casu es intor nos. In
isto momento veni ad nos automobile in cursu furioso ot
directo contra parvo cane. Clamore de paupere animale
ferito tona in aere, sed automobile continua suo cursu
rapido sine respectu per alio persona. Cane ulula in
modo misero et es paene moribundo. Me curre veloce ad
paupere animale, sed in rapiditate me non vide petra
que es super strata. Me incurre contra petra et cade ad
terra in praesentia de meo flamma. Quando me es iterum
erecto, illa bono puella jam es in genu apud cane et cum
fascia facta ex proprio sudario liga pede ferito de paupere
animale. Illa habe lacrimas in oculos et non observa que
suo veste es maculato et laeeso. Deinde illa prehende cane
in brachio et nos vade simul in hospitale de veterinario
ubi nos depone cane. Ibi cane mane viginti die. Dum nemine
reclama cane, nos eme marca de proprietario pro illo in
nomine de Paula Dirba. Dominicilla Paula visita saepe paupere
animale, que nunc es suo proprietate. In initio me habe solo
sympathia per hoc bello puella, sed nunc, post habe
experimentato suo excellente corde, me ama illa et me es
resoluto de nuptia illa et non alio femina. Suo continuo
amabilitate verso me, me fac crede que illa habe sympathia
per me."


"An vos habe tum informato dominicilla Paula de
vostro sentimentos?", domanda Komundo.


"Non adhuc," responde doctore Sansu. "Usque ad
hodie me non inveni opportunitate. Non es possibile per
diverso causa. Vos me cognosce, amico caro; primo me
non es totalmente resoluto de nuptia dominicilla Paula,
quando post multo meditatione me es resoluto et que me
habe intentione de fac declaratione ad illa, illa evancsce."
"Evanesce?", exclama Komundo cum stupore.


"In modo inopinato ullo cognato fi aegro in modo
grave," Sansu continua, "pulcro Paula sume commeatu
per uno mense et departi. Ad ubi? nemine nosce. Post
aliquo die me vade in hospitale de vcterinario et obtine,
informatione que cane etiam evanesce. Dominicilla Paula
dona illo ad ullo agricultore in rure. Sed illa debe reveni,
me es certo, certissimo."


Doctore Sansu habe vultu ita hilare et contento que
Komundo non aude de fac observatione. Spe es etiam
specie de beatitudine pro homines.


AEstate in hoc anno cs multo calido et domino Komundo
et amico Sansu loca in commune parvo villa in rure.
Cella de labore de domino Komundo es prope id de doctore
Sansu et porta es semper aperto. In tale modo illos
duo amico pote se vide et loque in omne momento. De
pulcro professore de seminario feminile illos duo amico non
plus habe aliquot audito. Duo menses es ito, sed de
amabile Paula aut de suo cane non pote obteni ullo vestigio.
Visu-ad-visu de villa es domo parvo que usque ad
hoc die non habitato, quod illos usque adhuc non habe
observato, quia omne cogitatione de illos es concentrato
in dominicilla Paula. Doctore Sansu tum senti inquietudine
et cade in grande nervositate. Ubi es nunc puella
de meo corde repete in modo continuo. Interea, domo
de visu-ad-visu recipe habitatore.


Domina de vetustate medio et de pulcritudine dubioso
loca id domo per tempore de novem mense. Nervositate
de doctore Sansu augmenta de die in die. Primo quia non
pote obtine ullo vestigio de Paula, secundo quia domina
de vetustate media et de pulcritudine dubioso es pianista
plus que enthusiasta, es pianista furiosa que piana de
matutino ad media nocte cum exceptione de duo hora ad
vespere et una hora ad prandio. Doctore Sansu debe fini
plure importante labore scientifico pro universitate, sed
domina de visu-ad-visu piana sine misericordia et perturba
illo in modo continuo. Paupere homine perde patientia.
Ad septem hora de vespere, domina fac cena; deinde
ambula plus quam hora in horto, secuto ab sex cane alto.
Hoc duo occupatione--cena et canes--es solo interruptione;
per tempore restante illa piana, piana--et piana sine senti
remorsu de conscientia. Suo sex cane latra, strepita, ulula
et sali in horto sine cessa uno momento in modo que es
impossibile ad doctore Sansu de labora. Omne vicino curre
ad fenestra et execra, maledic et insulta proprictario de
sex canes; sed domina de pulcritudine dubioso continua de
ambula in horto cum extremo tranquillitate et grandioso
indifferentia. Illa non es persona que habe consideratione
pro alio homine, cohomine non existe per illa. Doctore
Sansu sali furioso de suo sede et exclama in summa agitatione:
"Ad diabolo hoc femina et suo canes! Dum toto die me labora
in bibliotheca et paeene me es in domo, hoc femina tormento
incipe ad piana, et post hoc symphonia incipe alio symphonia
infernale--symphonia canina! Et in simile situatione me debe
transcribe poemas de amore de nostro grande poeta Y-ti-tsu!
In hoc momento me transcribe uno de plus bello poemas
'Triumpho de Amore '. Uff! Me habe intentione de scribe copia de
transcriptione de hoc classico poema et de mitte id ad meo
amato domincilla Paula cum bello littera."


Monologo de domino Sansu es interrupto in modo
repente. Sex cane de domina de visu-ad-visu de novo
incipe suo concerto; latra, ulula, strepita et fac tumultu
ut in pugna. In summo furore, doctore Sansu aperi
fenestra et clama: "Domina! dominicilla! audi!
Amove vostros cane infernale aut me perde mente; patientia
me tum perde." In corona de fenestra appare capite de
dubiosa pulcritudine sine ullo vestigio de agitatione;
hoc capite dic cum calma angelico: "Domino, es culpa de
vos, si cane fac strepitu; ante quatuor die vos
habe dato luganica ad cane, nunc iterum demanda luganica;
ergo strepitu de cane es culpa de vos. Vos domino non
debe fac hoc. Capite evanesce et illa possessore de hoc
capite claude fenestra.


Canes incipe de novo strepitu--strepitu plus grande
quam ante. Vol recipe luganica. Doctore Sansu in fine
perde patientia et sensu; curre ad suo armario, sume
ampulla et fragmento de pane; merge pane in lacte et
sparge super id, pulvere alba de ampulla. Deinde jacta
pane in horto. Canes praecipita ad fragmento de pane,
devora illo cum magno aviditate et se retrahe contento in
domo. Komundo in sua cella vide omne hoc eventu,
quia porta es aperto. Vol loque ad suo amico, sed
in hoc momento observa que doctore Sansu es territo,
consternato et pallido ut creta. Sansu duc manu ad
fronte et dic ad se ipso cum voce lene: "Paupere canes!
sed me non habe alio remedio que de venena illos."
"Venena," repete cum stupore." Me, membro de societate
per protectione de animales, me venena sex cane!".
Sine medita, sine consule, introduc in modo mechanico
ampulla in sacculo, prehende suo cappa et curre cum
maxima festionatione ad veterinario. "Es realemente re
terribile," murmura currendo, "que me habe venenato
sex canes! Et quid debe dic dominicilla Paula, mea
flamma?".


Domino Komundo seque amico, et tres homine, doctore
Sansu, veterinario et domino Komundo curre versu
domo de domina de pulcritudine dubioso.


Es difficile de describe scena que seque. Illos tres
homine cade in domo de vetusta femina, ut in bello, bomba
in logione de militea. Illa ea summo territo et non
comprehende causa de hoc repente invasione.


Komundo explica cum calma sufficiente historia et
causa de visita ad femina territa que treme de toto
corpore. Veterinario dona medicamento ad canes et examina
illos in modo accurato, domina vetusta plora, ancillas
clama, canes iterum latra, strepita, confusione es
universale et completa. In hoc momento de consternatione
generale, porta de cella es aperto et una dominicilla pulcro
et gracile entra. Es professora de seminario feminile, es
Paula, flamma et ideale de doctore Sansu. Vetusta seniora
exclama cum grande nervositate, dum se jacta ad collo
de intrante: "O Paula! gratia ad Deo que tu veni!
Hoc malo et terribile homine habe venenato tuo sex
cane!".


"Venenato meo canes!?", exclama dominicilla Paula
cum terrore, "venenato meo canes!, sed hoc non ea possibile.
Non, non! Id non es possibile que vos, doctore,
venena meo canes. Me non pote crede que vos habe
facto simile actione, que vos habe venenato meo canes
pulcro et gratioso, meo solo gaudio super terra, canes que
es infante de illo cane quem nos salva et ad que nos eme
marca de proprietate, postquam automobile habe laeso illo
in modo grave."


Post hoc exclamatione, dominicilla Paula cade exhausto
super sede et habe lacrimas in oculos. Doctore Sansu
et Komundo sta territo prope illa et mane muto ut pisce.
In toto hoc tempore, veterinario mane apud canes et
observa illos cum maximo attentione. Post aliquid tempore
dic: "Doctore Sansu, usque ad hoc momento medicamento
quem me da ad canes, non habe ullo effectu, me
nunc crede que canes non es venenato; monstra, doctore,
ad me veneno quem vos habe dato ad canes."Doctore
Sansu offer ampulla ad veterinario, et dic: "Es strychnino
concentrato." Veterinario prehende ampulla in manu,
tene id contra sole et examina id cum multo cura et
profunditate. Consperge digito cum pauca aqua, introduc
illo in ampulla et tange digito cum acie de lingua. Quassa
capite et repete suo experimento. Repente explode in
grande risu, et dic: "Sed, doctore caro!, hoc materia
non es strychnico, es pulvere de saccharo pro dulcifica
cofea aut thea aut alio fluido amaro. Es innocente.
Aspice canes, illos es in bono statu. Si hoc pulvere es
strychnino, canes jam es mortuo."


Facto es, que doctore Sansu, quando tum vole venena
canes, in sua grande excitatione prende in manu ampulla
pro pulvere de saccharo vice illa pro strychnino.
Dominicilla Paula surge subito et exclama cum summo gaudio.
Deinde cade de novo super sede que sta prope. Sed etiam
ad doctore Sansu cade petra de corde. Prehende manu
de dominicilla Paula inter suo manus, preme basios super
id et dic commosso cum voce tremante: "Condona me,
amabile dominicilla Paula. me es in situatione maximo
agitato que fac perde ad me mente et sensus et fac in
momento praesente situatione contrario." Involuntario
Paula preme manu de doctore Sansu et verte suo oculos
versu terra. Ambo se comprehende.


Sed in idem momento, doctore Sansu se vide in modo
inopinato in novo angustia, que domina de vetustate media
et de pulcritudine dubiosa iterum clama et strepita contra
paupere homine. Sed illa gratioso professora de seminario
feminile defende suo amico cum calore, explica toto adventu
et dic que non exsiste motivo de se senti laeso aut offenso,
quia nemine de persona praesente habe mala intentione.
Deinde extende manu ad doctore Sansu et dic cum multo
hilaritate: "Nos mane amico!".


In hoc momento doctore Sansu non es dominatore de
suos sentimentos; perde aequilibrio, amplecte Paula et
dona basio calido ad illa.


Fine de nostra historia es facile de devina. Post tres
menses nuptia de doctore Adrian Sansu cum dominicilla
Paula Dirba es celebrato et uno pari felice de plus existe
super terra. Post nuptia, doctore Sansu saepe lege ad sua
muliere juvenile poemas de amore de grande poeta Y-ti-tsu;
in "transcriptione facto et edito ab doctore Adrian
Sansu, professore de litteratura nipponense de Universitate
orientale in Nonopoli".


FUNDAMENTO DE INTELLIGENTIA


Omne qui habe probato ad exprime sentimentos plus
profundo et plus delicato jam perveni consciente aut
inconsciente ad dilemma sequente.


Aut decide se pro illo tanto simplice, quod id pote es
expresso logico-harmonico; aut considera cohaerentia
logico de lingua es inferiore et si necessario immola ad
harmonia plus alto de illo plus reale. In ultimo causa
lingua es uso in toto altero modo.


Hic me dona imagine pro illustratione. Reproductione
maximo completo de homocorpore vivente es automato.
Isto corresponde in forma, colore et etiam in motione ad
originale.


Theorico isto es reproductione maximo bono. Sed
automato composito maximo artificiale, maximo ingenioso,
maximo complicato et maximo functionante non pote
repraesenta plus multo quam illo toto simplice.


Contrario, ad spectatore sensitivo et experimentato
aliquo lineas nigro super papyro candido pote produc plus
solido et plus justo effectu de vita. Tamen ignorante
praefer automato, nam isto respira et rota cum oculos
aequale ad homo vivente. Secundum suo obscrvatione
rude isto es cohaerentia de realitate et pro isto corresponde
maximo bono per cohaerentia de reproductione. Isto es
logico pro illo, contrario creta-lineas nigro non possido sensu
et es illogico.


Isto imagine es utile, si id es relicto ad tempore. Nos
non es habituato ad automatos pulcro et desiderato. Sed
productione de lingua-structura logico-harmonico que
corresponde ad negotios simplice et generale, in que nos
debe intercomprehende, habe importantia grande.


Discursu ideale es illo mathematico. Move ex axiomas.
Introduc solo terminos de valore determinato et invariabile.
Veni inductivo de illo simplice ad illo complicato. Progredi
synthetico, non plus rapido quam affirmatione completo
de antecedente tolera. Sed solo in causas abstracto
tale discursu es rigoroso possibile. Introductione de
termino concreto fac que exactitudine fi simulante.


Termino "substantia", termino "es", "natura",
"comprehende" non es, et si abstracto, tam exacto
quam terminos "tres", "simile", "dissimile", "parallelo",
"congruente". Tamen illos es plus abstracto,
minus concreto et tunc minus reale pro nostro intellectu
quam terminos "homo", "aere", "dolore", etc. Tunc
gradu de abstractione exsiste. Exemplo de gradu superiore
es "tres"; de gradu inferiore es "dolore" et solo dolore
determinato de persona determinato in istante determinato;
inter isto gradu es: "realitate".


Discursu es plus exacto et suo effectu es plus certo,
secundum que suo terminos es minus concreto.


Illo concreto simula plus reale quam illo abstraoto.
Nos concipe que "libro" es exsistente, "numero" non.
Etiam hic es gradatione. Objcctos materiale simula
maximo reale.


Consideratione simplice et analysi de isto conceptione
duc nos ad adopta non objecto sed suo impressione sensuale,
psyche-impressione, quam maximo reale. "Lumine" quam
impressione es primo realitate, maximo certo, -- "sol"
es conceptione facto ex observationes.


Et si nos voca numeros quam objecto, nos cognosce
que id non exsiste, si non quam idea. "Tres" es nullo,
non pote es "tres", sed pote es tres objecto. Tunc
toto mathematica non applicato es irreale, contra reale.
Id es modo de realitate repraesentato aut figurato in nostro
cogitatione ab symbolos. Id es systema de relationes in
multitudine (numeros) aut in prolixitate, sed vacuo et
impossibile, sine continentia de realitates. Isto realitates
debe es sentimento, nam nos non cognosce altero. In idea
de mathematica nos substitue continentia de unitate (in
numero) ficto aut de linea et figura. In mechanica
continentia es "fortia".


Nos intellige que isto nonexistente, illo forma, es
minimo fallace, es maximo justo in suo cohaerentia.


Et in omne es gradatione. Es limite inter concreto,
plus reale, sed minus exacto in cohaerentia, et abstracto,
irreale, sed exacto et stabile in cohaerentia.


Nos non vide limite praeciso et separatione praeciso.


Simula que concreto junge se evolutivo ad abstracto.
Tamen consideratione praeciso permitte ad nos admitte quo
existe puncto ubi abstracto puro obtine continentia concreto.
Omne relatione ipso pote es deducto uno ex alio, initiante
ab axioma, absoluto certo, -- sed continentia de
relatione in nullo tempore pote es deducto ex relatione.


Continentia de relatione es observatione aut sentimento
et pro isto non pote es deducto altero modo.


Concreto et abstracto es tunc simile duo fluvio, que
non conflue, sed es parallelo in cohaerentia perpetuo.


Et cohaerentia in tale modo que relationes fi plus
complicato secundum suo continentia fi plus concreto.
Mathematica de mathematica es maximo simplice, mathematica
de maximo concreto, de emotiones, es infinito complicato.


Ad isto conditione de res, tam que nos senti id in nos ipso
per reflexione, lingua corresponde per suo reproductione
et suo expressione. Lingua curre parallelo ad situatione
de psyche in suo gradus de concreto ad abstracto et
illo conveniente.


Et tale modo que illo maximo abstracto es repraesentato
per vocabulos maximo symbolico.


Quanto res, que nos debe exprime, es plus concreto,
tanto plus lingua es sentimento et sono, non symbolico,
imitativo et figurativo.


Homo pote cogita que isto non apto cohaere pro nomine
de objecto. Non objecto es re maximo concreto, sed
emotione. Et isto es expresso maximo bono per lingua
minimo symbolico, per sono-expressione directo, simplice,
per lingua figurativo (poesi).


Exclamatione quale "o", "heu" -- vocabulo quale
"gaudio", "triste" es minimo symbolico et significa re
maximo concreto. Vocabulo de mathematica es symbolo puro.


Discursu es plus exacto et suo effectu es plus certo
secundum que suo termine es minus concreto. Tunc
lingua-structura es minus fallibile secundum que id
repraesenta notione plus abstracto. Aut etiam, quanto
plus puro symbolico, tanto plus certo lingua es. Lingua
absoluto symbolico, mathematica, es infallibile.


Et aequale quanto plus lingua muta de symbolico ad
non-symbolico (imitativo, figurativo) aut expressivo directo,
repraesentante notione plus abstracto, tanto plus complicato
suo relatione fi. Symbolica et repraesentatione in lingua
corresponde ad differentia essentiale, sine limite visibile
praeciso inter abstracto et concreto.


Hic etiam duo fluvio es, de quc limite non pote es
percepto praeciso, sed que in nullo tempore pote conflue.
Mathematica es symbolico puro, poesi es figurativo quasi
puro, philosophia es semi-symbolico, semi-figurativo.


Noscente que repraescntatione symbolico de re solo
tolera positivitate et cohaerentia perfecto: logica, homo
habe probato exprime existente per lingua symbolico.
Tamen isto probationes es omne tempore vano, aequale
quam deduc concreto ex abstracto.


Illo duo fluvio curre parallelo, tam in re quam in suo
reproductione per lingua.


Ergo lingua es uso in duo modo, que differ essentiale:


1.--in modo symbolico, repraesentante relatione et
notione abstracto.


2.--in modo figurativo, repraesentante continentia de
relatione, re concreto.


Omne de isto modo de lingua-usu es independente.
Nullo tempore illos pote substitue reciproco, ce que homo
pote exprime per versu illo non pote exprime per discursu,
et viceversa.


Solo in lingua puro symbolico logica, absoluto es
et. poxsibile et necessario. Secundum que lingua fi plus
figurativo, id repraesenta re plus concreto, possibilitate et
necessitate de relatione exacto logico cessa.


Etiam re eoncreto es inter se subordinato ad aequale
relatione quam illo abstracto, sed in eomplicatione infinito.
Lingua figurativo non exprime isto relatione. Isto non es
suo potentia nec es in suo intentione. Id vol dona solo
repraesentatione exacto de illo concreto, de emotione aut
de situatione de psyche, que es perceptibile. Ergo suo
postulato non es logica, sed harmonia praeciso cum
situatione psychico.


Solo mathematica es symbolico puro. Tamen in
scientia maximo exacto, in philosophia maximo abstraeto
lingua es uso occasionale figurativo.



Retro ad pagina principale... 
Back to home page...




Primo Libro de Interlingua


TERTIO PARTE


Exercitios correspondente ad PRIMO PARTE et Formas
pro epistola.


Magistro debe explica novo vocabulo in exercitio et
capitulo et interroga in modo continuo super subjecto de
omne capitulo.


Scholare debe scribe responso ad interrogatione de
exercitio post lectura de capitulo correspondente.


PRIMO EXERCITIO


1. Qui es me? Te es domino A.
2. Qui es te? Me es domino B.
3. Que es me? Te es magistro.
4. Que es te? Me es scholare.
5. Que habe me in meo manu? Te habe graphio.


1. Que es illo domino?
2. Qui es vos?
3. Quod habe te?
4. Habe te moneta?
5. Quanto moneta habe te?
6. Qui es illo dominicilla?
7. Que es hoc?
8. Es hoc libro meo aut tuo?
9. Cum que scribe te super charta?
10. De que colore es tuo graphio?
11. Quot es littera de alphabeto?
12. Ut es nominato hoc libro?
13. Quando vade te ad New York?

Retro ad pagina principale... Back to home page...